Goro på låret

Kvart år på denne tida byrjar vi tenkje på intervjuserien "Fem på jordet" i teikneserieuniverset Sleivdal IL, der ein eller annan bygdetulling blir spurd kva det viktigaste ved jula er for han: "Det viktigaste ved jula er gleda ved å gje," svarar han. "Eg gjev stort sett blaffen." Dette har vi sikkert skrive mange gonger før, men noko så smart kan vanskeleg seiast for ofte.

George Costanza er forresten òg inne på noko vesentleg. Han liker dårleg at ein kollega han sjølv har gjeve baseballbillettar i julegåve til, attende gjev ein donasjon på George sine vegner til noko slags veldedigheit for born. Jerry Seinfeld deler ikkje oppfatninga av at dette er skandaløst, noko som sjølvsagt provoserer George ytterlegare, i ein slik grad at han rasande utbryt: "Where's your Christmas spirit? An eye for an eye!" 

Men vi har då bakt sju sortar til jul, akkurat som Äldreomsorgen i Övre Kågedalen føreskriv: Mareritt, jødebrød, Dr. Ottawas spritkransar, prestegardsnøtter, straßburgarar, salte pinnar og sotkjeks. Vi har pynta eit digert juletre med dei gyselegaste eigenproduserte nissehovud. Vi har kledd oss opp i dress og slips for å drikke juleøl og akevitt og vitje Bobbys bar og Kafé Larssen, kort sagt te oss som den halvfeite fjøsnissen vi utvilsamt er. Ja, på jobben har vi endåtil iførd oss ein drusteleg nissehabitt, og skremt unge innvandrarar med uforståelege nissespørsmål. Ei dryg veke tidlegare ikledde vi oss forresten Lucia-habitt òg, og song som ein stukken ribbegris. Så ingen skal påstå at vi ikkje tek dette med jula på rammaste alvor.

Mellom alle vakre julesongar har vi éin som er oss særleg kjær, som vi føler talar spesielt sterkt til akkurat oss. Det er Hans Rotmos formfullenda "Jul berre ein gong fer året", frå den legendariske plata Vårres jul. Songen er ei varm skildring av ein romjulsjuletrefest hjå han Ole på kåret, så det seier seg sjølv at det sentrale rimordet er nemnde "året". Frysningar får vi fyrst i det femte verset, den absolutte favoritten vår, som går som fylgjer: "Første servere'n sodd, og øl attåt, det e det, / og så ska'n søng "O, jul med din glede", / og så e det kaffe med goro på låret. / Det e jul berre ein gong fer året." Nettopp! Så enkelt, men akk så vakkert, kan det altså seiast. I desse orda anar vi sjølve essensen av julehøgtida, slik vi alltid har opplevd henne: Sitja i eit selskap så overfylt og kaotisk at ein manglar bord, og difor måtte balansere ei goro – den tørraste av alle tørre julekaker – på låret på dressbroka, som såleis blir tilsmussa av smular. Det er dette jula eigentleg dreier seg om, sjølve kjernen av den glade julebodskapen, og det er så rørande djupt og sant.   

Det store spelet

Vi skulle eigentleg vore bonde. Vi måtte vel å merkje ha byrja tidleg i ungdomsåra våre. Det var då det forferdelege skjedde: Gamalonkelen vår Erik døydde, og ingen i slekta melde interesse for å overta garden hans, som òg var heimgarden til Magne, farfaren vår. For han var det at garden skulle forsvinne ut av slekta ein nærast utenkjeleg tanke. Han vende seg difor til einberningssonen sin Helge, far vår, for å freista overtala han til å nytte forkjøpsretten sin og bli bonde. Men far vår var ingen utprega bondetype, tvert imot. Han var riktig nok glad i Tarjei Vesaas, og sa han følte seg som Per Bufast, odelsguten i Det store spelet. "Du skal bli på Bufast all din dag," seier far til Per, men Per vil ikkje overta slektsgarden, vil ikkje "lære å elske jord". Inspirerte av dette las vi sjølve den gamle romanen, og ganske snart var det vi som følte oss som Per Bufast: Då far vår nekta å bli bonde, gjekk farfaren vår nemleg til oss. Ikkje veit vi kvar vi, som nettopp hadde byrja på ungdomsskulen, skulle fått pengane til kjøpet ifrå, og endå mindre korleis vi skulle greidd å drive ein gard, når vi knapt nok kunne å knyte skolissene våre. Men det er jo fascinerande å tenkje på kor annleis livet vårt kunne vorte, om vi hadde valt den leida der. Akkurat no kunne vi ride fordrukne rundt på ei geit i dei bratte åsane kring Skjetne-garden, og skoda utover vårt eige eldorado av jord og skog. I staden sit vi her ved ein datamaskin, som ein vanleg idiot. Garden vart selt, og det til ein kakse av siste sort, som ikkje drygde lenge med å brenne ned den ærverdige låna, og i staden byggje opp eit latterleg utsjåande palass i verste Røkke-stil. Sic gloria transit mundi.

Magne Skjetne med to firbeinte vener. Utsynet over dalen gjer det openbert at vi her er i nærleiken av heimgarden hans på Melhus' vakraste vestkant. 

Grunnen til at vi igjen byrja tenkje på denne gamle historia, er at farfaren vår døydde for ei dryg vekes tid sidan. Vi var der då det skjedde, såg han sovne stille inn. No på fredag la vi han i jorda, jamsides farmora vår utom den gamle steinkyrkja på Melhus. Salmane var trauste og velkjende, berarane var berre menn, kista var enkel, og gravsteinen er enkel han òg. Ikkje noko av alt det moderne fiksfakseriet. Under gudstenesta heldt vi ei minnetale, som i grunnen handla om akkurat det same: Farfaren vår var ein mann av den gamle skulen, og det var nettopp difor vi likte han så utruleg godt. Han var ein heidersmann, ein utdøyande rase i ei tid der alle skal mjøle si eiga kake, gjera mest mogleg ut av seg sjølve, rope høgare enn alle andre. Eg trur ikkje nokon kan påstå at dei har noko uoppgjort med Magne Skjetne. Han heldt seg på den smale stigen, gjorde det han skulle og klaga aldri. Det viktige for han var dei tradisjonelle verdiane, det var slekta, venene og heimbygda. Han utviste måtehald på eigne vegner, og samstundes stor gjestfridom og stor omtanke for andre. Med han døyr òg ein verdifull del av den segnomsuste bygda Melhus, som han lærde oss å bli glad i. Dei sjeldsynte kunnskapane hans om lokalhistoria, om menneske, gardar, stadnamn og dialektord er gått tapt. Det er eit stort tap for mange, ikkje minst for oss. Men det vi rakk å lære av han, skal vi ta med oss vidare i livet, og vonarleg ein dag få lære bort til vårt eige avkjøme. Til slutt eit dikt som kan høve godt i denne stunda, klassikaren "Snø og granskog" av Tarjei Vesaas.

          Tale om heimsleg –

          Snø og granskog 

          er heimsleg.

          Frå første stund

          er det vårt.

          Før nokon har fortalt det,

          at det er snø og granskog,

          har det plass i oss –

          og sidan er det der,

          heile, heile tida.

          Meterdjup fonn

          kring mørke tre

          – det er for oss!

          Innblanda i vår eigen ande.

          Heile, heile tida,

          om ingen ser det,

          har vi snø og granskog med.

          Ja, lia med snøen,

          og tre ved tre

          så langt ein ser,

          kvar vi er,

          vender vi mot det.

          Har i oss ein lovnad

          om å koma heim.

          Koma heim,

          gå borti der,

          bøyge greiner,

          – og kjenne så det fer i ein

          kva det er å vera der ein høyrer til.

          Heile, heile tida,

          til det er sløkt

          i våre innlandshjarte.

ኢንተርናትኦናል ዳይ

Vi blir stendig skulda for å vera ein arbeidslaus nisse, og i åtte dagar i slutten av august var vi faktisk det. Men så fekk vi eit vikariat som det no syner seg at vi skal ha fram til sumaren, på vaksenopplæringa i heimbygda vår Melhus, eller Mællus som ho heiter i daglegtala. Det er same bransje som vi arbeidde i på slutten av opphaldet vårt i Lakselv, og vi må innrømme at vi verkeleg liker oss i dette hjørnet av utdanningssektoren. Jo meir vi møter nordmenn, di betre liker vi utlendingar, og i vaksenopplæringa er det utelukkande utlendingar vi underviser. Det kjennest meiningsfullt å få hjelpe våre nye landsmenn til å bli litt betre integrert i det norske samfunnet, som riktig nok ofte fortonar seg som uforståeleg jamvel for oss. Eit anna aspekt bør òg nemnast, som best kan illustrerast med ein liten anekdote, frå ein aftan då vi hadde ete bacalao og skulle få kaffi heime hjå Trond Bårdsen i Tromsø. Då kom denne temmeleg frittalande fyren, som mange nok held for å vera grov og rabulistisk, trekkjande med nokre vakre antikke kaffikoppar med blomar påmåla, som han introduserte med fylgjande ord: "Mi gamle grandtante Oluffa ville nok vorte veldig glad om ho såg at vi faktisk bruker desse koppane som eg ervde etter henne. Slike variantar skal ein òg ta med seg." Likeins var den gamle far vår ekstremt glad i utlendingar, forstod seg mindre og mindre på nordmenn, og drøymde vel eigentleg alltid om å dra langt fanden i vald, bort frå dette suppelandet, til Mauritania, Indre Mongolia, Papua Ny-Guinea eller kva det no var alt i hop. Med andre ord ville han likt at vi arbeidde med utlendingar. Sjølvsagt er dette fullstendig irrelevant, i ein viss forstand, men samstundes er det liten variant ein gjerne kan ta med seg.

Så var det avgjort at skulen no på laurdag skulle arrangere ein såkalla internasjonal dag, der folk i bygda skulle få koma og sjå  kven elevane er. Det vil seia, elevane skulle sjølve gjennomføre dagen, vi lærarar berre koordinere og leggje til rette. Elevane skulle delast inn i grupper etter land, og så få ansvar for å fylle kvart sitt rom med innhald relatert til dette landet. På førehand var det eit møte der lærarane fekk melde ifrå om kva landgruppe dei ynskte å arbeide med. Dei litt smarte ropte kjapt ut "Sudan!", eit land som som er moderat representert ved skulen. Vi mumla eit spedt "Eritrea?" utan å tenkje på at dette er den største grupperinga av dei alle. Eritrea var det einaste landet som skulle ha heile to rom, ikkje eitt. Ut gjennom veka var dei ikkje berre lette å halde styr på, dei viljesterke fjellgeitene frå Raudehavskysten. Men når det er sagt, har vi alltid hatt ein fascinasjon for landet deira. I all blygleik hugsar vi ein episode i baren Familien for ein del år sidan. Vi var der med nokre unge blondiner av det gneldrete slaget, og søkte oss difor raskt bort frå dei i retning bardisken, der det stod ein einsleg mørkhuda mann. "Kvar kjem du ifrå?" spurde vi. "Giss éin gong," svara han. Vi brukte no litt tid på å studere han, studere hudfargen og den generelle kroppsbygninga, strukturen på kraniet, spesielt fråstanden mellom augo, og nasen i forhold til panna, før vi med olympisk sjølvtryggleik fastslo: "Eritrea." Det var riktig! Men sant å seia var det ikkje så vanskeleg, for eritrearane ser unekteleg litt annleis ut enn andre afrikasørforsaharanarar. Vi har sansen for dei, og dei eritreiske romma til den internasjonale dagen vart då òg greie til slutt. Riktig nok forstår vi ikkje at girlander og ballongar, som var det det vart aller mest av, skal vera spesielt typisk for Eritrea. Men kven er eigentleg vi til å uttala oss om eritreisk kultur.

Eritreas heroiske krig for fridom frå overmakta Etiopia varte frå 1961 til 1991, og rundt ein tridjedel av soldatane var kvinnfolk. Bilete frå ei iscenesetjing under den internasjonale dagen på Melhus.

Overskrifta på denne teksten er, som de sikkert har forstått innan no, "Internasjonal dag" på det eritreiske skriftspråket tigrinja. Men vi veit ikkje eingong om dette vart rett. Uansett, den internasjonale dagen vart svært vellykka. Ein heil haug av folk frå bygda kom innom, og alle såg ut til å hygge seg. Elevane hadde sjølve laga mat frå sine respektive heimland, og delikatessane var mange. Eritrearane hadde på seg eritreiske klede, og serverte kaffi på tradisjonelt eritreisk vis, som inneber eit heilt rituale, der ein både skal brenne bønnene og merkeleg nok òg poppe popkorn. Det var eit Herrens mirakel at ikkje brannalarmen gjekk. Etter kvart vart det endåtil dans, og utpå ettermiddagen då tida var ute, verka det eigentleg ikkje som at nokon ville gå heim. Vi vonar og trur at elevane, gjennom møtet med bygdefolket, vart litt betre integrerte i det norske samfunnet. Det som i alle fall er sikkert, er at vi oppnådde målet vårt om å bli betre integrerte i det eritreiske samfunnet.

Ingen väckelse, ingen oro, intet andligt bekymmer

Igjen har de skuffa oss, men igjen er det vi som ler sist, for det er verst for dykk sjølve. Onsdag aftan heldt vi eit føredrag i Prestegardslåna på Melhus, med tittelen ""Ens ropandes röst i öknen"" – Lars Levi Læstadius og læstadianismen", og berre fåe av dykk som les dette, kan med handa på hjarta seia at de var der og høyrde på oss. At føredraget var spesielt bra skal vi på ingen måte påstå; til å operere som lærarar har vi neppe meir enn eit absolutt minimum av pedagogiske evner. Men det er ikkje poenget, poenget er snarare fylgjande: Med den slette karakteren dykkar, og den daddelverdige livsførselen, kunne de hatt godt av å høyre litt om Læstadius og hans førebiletlege liv og vyrke. 

Grunnen til at vi heldt dette føredraget, var at religionslærarinna vår frå vidaregåande, den gamle venninna vår Kristine "Kikki" Kaasa Moe, inviterte oss til å koma og predike over eit valfritt emne, totalt "con amore". Det er over eit halvår sidan vi fekk tilbodet. Då budde vi enno i Lakselv, og vi tenkte at temaet burde ha noko med boreale, for ikkje å seia frigide tilhøve å gjera. Sidan vi lenge har hatt ei interesse for Nordkalottens kulturhistorie, og for Læstadius spesielt, var valet enkelt. Vi fekk jo òg fyrstehands røynsle med læstadianarar, då vi gjorde den historiske prestasjonen å bli valt inn i kyrkjelydsrådet i Porsanger sokn, jamvel om vi ikkje eigentleg er religiøse. Men læstadianarane er no eigentleg ikkje så mykje verre enn andre fanatikarar, og fanatikarar finn ein jo på nær sagt alle omkverve i samfunnet, det vera seg innan idrett og kosthald, mote og utsjånad, pengar og glamur, politikk og makt ... Det som er sikkert, er at Læstadius var ein intelligent og kul fyr, og at alt det som epigonane hans har føreteke seg, må stå for deira eiga rekning. 

Kåre Kivijärvis kjende fotografi "Læstadianere", forresten teke i Indre Billefjord.  

Meir vil vi ikkje seia om innhaldet i føredraget, for de som var så plebeiske at de ikkje møtte opp, fortener ikkje å få det servert gratis no i ettertid. Men det kan kjøpast for ein rimeleg penge ved å sende oss ein e-post. Vi vil avslutte med å takke Kikki for oppdraget, og ikkje minst takke dei fåe andre som sat i salen: Ein assistent på bruket, sambuaren vår, to gode kollegaer på den daglege arbeidsplassen vår, ein utflytt porsangerværing med fylgje, eit mellomaldrande ektepar som kom med diverse kritikk, og ein eldre herremann som stilte eit godt spørsmål. Dykk andre helsar vi til avskil med Læstadii skildring av kyrkjelyden i Karesuando, då han byrja som sokneprest der i 1826 – med den vesentlege merknaden at sokneborna i dette tilfellet må jamstillast med dykk lesarar: "Församlingen var genom krögare och fyllhundar, rentjuvar och bedragare så djupt sjunken över öronen i fördärvet, så att fingerspetsarna knappt syntes." 

Den dag du gav oss

Av våre lysaste ungdomsminne er datoen 2. februar i eit eller anna fjernt, forlora år, då Erlend Gaustad ringde og spurde kvifor vi enno ikkje hadde gratulert han med dagen. "Kvifor skal vi det," undra vi, "hadde du ikkje fødselsdag i januar?" "Jo," sa han, "men det er jo for faen verdas våtmarksdag! Dette må vi markere. Møt meg i Ravnkloa om sju minutt." Det er vel ikkje naudsynt å nemne at Gaustad ikkje har den ringaste interesse for, eller eit fnugg av kunnskap om, våtmarker. Men det vart eit party av dimensjonar. Viktigare, likevel: Det fekk oss til å forstå at kvar dag er heilag gåve, og verd å markere på eit eller anna vis. I Finnmark var vi så heldige å få to nye dagar å feire, samefolket sin den 6. februar og kvenfolket sin den 16. mars. På samefolkets dag no i år stakk nokre av dei villaste av dei afghanske elevane våre av frå klasserommet, fordi Samisk språk- og kultursenter, som låg i same bygget som skulen, serverte gratis vaflar. Vi måtte springe inn dit og formeleg hale dei ut av armane på dei kjærlege samiske tantene, som openbert hadde lagt sin elsk på desse unge eksotiske silkerampane. På kvenfolkets dag ein dryg månad seinare, var vi i sjølvaste kvenhovudstaden Børselv og snakka med biskopen i Nord-Hålogaland, og lydde til ein persisk muslim som las ein bibeltekst på kvensk. Men nok nostalgi. Eit viktigare høgdepunkt for oss som er i lag med ein arkivar, er naturlegvis arkivdagen, som kvart år blir arrangert på ein laurdag i november.

Difor fekk vi no på laurdag entre Vildes arbeidsplass, Trondheim byarkiv på Arkivsenteret i det gamle ubåtanlegget Dora. Namnet har det veldige byggverket fått fordi Trondheim som kjent heiter Drontheim på tysk, og Dora er bokstaven d i det tyske fonetiske alfabetet. Takk til Vilde for opplysninga. Riktig nok hadde annonseringa av dagen vore slett, og oppmøtet vart deretter, men di meir merksemd fekk vi sjølve av omvisarane, og di meir lærde vi. Temaet for dagen var "skule", noko som høvde oss godt, sidan vi sjølve opererer som ein slags lærar. I dei gamle protokollane vart fråveret til elevane kategorisert ut frå fylgjande årsaker: "Sygdom", "Fattigdom", "Uvejr" eller "Ligegyldighet". Men jamvel om årsaka var "Ligegyldighed", kunne ikkje elevane få meir enn eit visst antal "rapp", over fingrane eller baken eller kva det no var. Dei kunne heller ikkje tuktast i ein slik grad at dei fekk "varige men", diverre.

Utstilling av gamle undervisningsplansjar frå Rye, Åsheim og Ranheim skular.

Før har vi berre vore i bowling- og snookerdelen av det historiske bygget Dora. No fekk vi endeleg òg dykke ned i dei meir mystiske indre gemakkane, der dokument frå mange hundre år attende ligg trygt deponerte, i lag med ferskare løyndommar som enno er meir eller mindre klausulerte. Men Achtung! Her finst òg torpedoar etterlatne av tyskarane, og er det sant som vandrehistoria seier, så ligg det flust av jødar inne i dei ugjennomtrengjelege veggene ...

Dagen vidare skulle Vilde feire med venninner, så vi feira han med vener. Den 17. juni no i år hadde vi forresten gleda av å feire Islands nasjonaldag i Lakselv, heime hjå islendingen Atli Konràðsson. Han er realfagslærar, har kone, fem born, og ein gard på Saarela nede ved Lakselva, der han driv med islandshestar. Mange andre av Lakselvs islendingar var òg til stades, og Atli serverte fermentert håkjerring og årgangskvalspekk. Av desse to islandske spesialitetane var den fermenterte håkjerringa – kanskje overraskande for nokre – faktisk den minst motbydelege. Med sin distinkte smak av ammoniakk eller rett og slett urin, hadde håkjerringa sin styrke i det at ho i det minste var mogleg å tygge, i motsetnad til kvalspekket. Det skal seiast at håkjerringa er giftig idet ho kjem på land, nettopp fordi ho manglar urinrøyr og difor har ein valdsam ammoniakkonsentrasjon i kroppen. Men gje henne litt tid så ho berre får rotna, så blir ho mogleg å eta utan at ein døyr av det. Uansett, til poenget: Som ein takk for denne gjestfridommen, inviterte vi Atli til å koma ned frå Lakselv og feire arkivdagen i lag med oss. I tillegg kom tri andre eksemplar av menneskearten som for lengst skulle vore arkiverte, nemleg John Gunnar Kristiansen, Vidar Haavik og Jon Eiesland. Vi spela femøyres kurs og drakk øl av rustikke seidlar.

I høve til gamal skikk på landet, skal ein sitja ved kjøkenbordet jamvel om stova står tom.

Kva høver betre enn å avslutte med nokre vers frå boka vi nyleg fekk i bursdagsgåve av Vilde. Ved grensa, heiter ho, og er ei samanstilling av dikt av vår ungdomshelt Tor Jonsson og måleri av den eminente biletkunstnaren Anders Kjær.

          Dagen vev på sitt gråe tjeld.

          Gråe dagar skal glitre.

          Men tvilen reiser sitt tunge fjell,

          og alle augo blir bitre.

          Tvilen fylgjer til siste dag.

          Mange dagar er svarte.

          Men trua er som eit andedrag

          frå jorda inn i ditt hjarte. 

Katastrofe, skandale

Lesarar med godt minne vil hugse kor frustrerande seriemeisterskapen i bridge vart for oss i førre sesong. Vi hadde endeleg kome oss ut av 1. divisjon og fått innpass på eit lag i 3. divisjon, slik at vi kunne sleppe alt presset, og samstundes få spela på vakre Sunndalsøra heller enn på det grufulle Austlandet. Men så kom vi i skade for å vinne pulja vår i 3. divisjon, og då er det jo rett attende til 2. divisjon, og rett attende til Austlandet. I staden for ein flott køyretur gjennom djupe dalar mellom høge fjell, måtte vi altså køyre langs den tarvelege Trondheimsfjorden ut mot Værnes. På vegen byrja makkeren vår Stein Bjerkset som vanleg å gnåle om system, noko som resulterte i ein spontan narkoleptisk reaksjon hjå oss. Deretter måtte vi sitja på eit fly mellom tette skyer og lesa på det same uforståeleg systemet, og Bjerkset, som sat på sæterada framfor oss, bøygde seg i eininga bakover for å sjekke at vi framleis var vakne. Men no hadde vi kjøpt slike briller som Homer Simpson tek på når han skal utføre juryteneste, med pålimte vidopne augo, som gjer at ein verkar vaken sjølv om ein både siklar og snorkar.

Helga vidare vil vi eigentleg ikkje snakke om, for innsatsen var under all kritikk, ikkje minst frå vår side. Det er brei semje internt i laget om at 2. divisjon får vera ille nok: No skal vi syrgje for å halde oss i denne divisjonen, eller aller helst rykkje ned att i 3. Det er berre å sjå på nokre av dei spelarane som ligg lægst i 1. divisjon i år: Ikkje ein smil å sjå i fjesa deira, langt mindre ein lått å høyre ifrå dei gjennom heile helga. Vi forstår dei godt: Sitja i 1. divisjon og tapa kampar, når ein kan sitja i 2. eller 3. og vinne og vinne – kva er eigentleg poenget? Så er det altså samstundes denne balansegangen, ikkje å vinne for mykje heller, for då veit ein jo kva som kan skje: Ein kan koma i skade for å rykkje opp! Men det må då vel gå an for fem vaksne, velutdanna menneske å unngå ein så ublid lagnad?

Det skulle ein tru, men ikkje di mindre toppar vi resultatlista i pulja vår etter den fyrste av dei to spelehelgene. No er sjølvsagt ikkje dette einstydande med at ein faktisk kjem til å vinne, men det er i det minste ein teoretisk risiko for at det kan skje, og det er meir enn ille nok. Her må mange ta eit oppgjer med seg sjølve, og vurdere om dei har spela som dei skulle etter strategien vi planla på førehand. Det er faktisk freistande å seia at nokre må gå. Både vi, Stein Bjerkset, Asgeir Langen og Ivar Berg har eit ansvar, men eit spesielt ansvar kviler sjølvsagt på lagkaptein Reidar Bårseth. Kanskje bør han revurdere om han verkeleg er rett mann for stillinga han innehar?

Davás!

Vi måtte ha med oss den såkalla Vadsø-tevlinga i år òg, jamvel om vi har flytt sørover. Det er ei flott tevling, og denne gongen var det jubileum, tjuande gongen at tevlinga blir spela i Saariselkä i Finsk Lappland. Mange vil vel seia at turen opp dit frå Trondheim er ein smule tungvint, men dei har oversett eit viktig poeng, nemleg at sjølve turen er ein vesentleg del av opplevinga. Det var med store forventningar vi hoppa frå flyet i Tromsø inn i vår kjære makker Trond Bårdsens bil, og sette kursen mot Inari kommune.

Frå Tromsø er det diverre berre åtte timars køyring til Saariselkä, men til vederlag var storparten av vegen ei strekning vi aldri har sett før. Frå Skibotn svingar ein av mot finskegrensa og den vesle bygda Kilpisjärvi, Kilpis i daglegtala. Her er ein ikkje langt unna den vestlegaste av dei to tririksrøysene på Nordkalotten, og vegen vidare går tett opp til svenskegrensa. Sjølvsagt måtte vi ein snartur frå det finske Kaaresuvanto over Muonionjoki til Karesuando, den nordlegaste tettstaden i kongeriket Sverike. Delvis var det fordi Bårdsen måtte kjøpe snus, men like mykje fordi vi skulle vitje ein turistattraksjon. I Karesuando var nemleg sjølvaste Lars Levi Læstadius prest frå 1826 til 1849, og i same tid skaut den religiøse oppvakninga ikring han for alvor fart. I den styggvakre vesle bygda ligg enno det såkalla Læstadii pörte, eit gamalt forsamlingshus som i si tid vart flittig brukt av den store øydemarksprofeten. Døra var open, så vi gjekk inn og stal nokre postkort, med bilete av kjende læstadianske lekpredikantar som Johan Raattamaa, Per Anders Vasara og Per Anders Persson Nutti. Deretter åt vi lunsj på trappa, før ferda gjekk vidare inn i dei verkeleg djupe finske skogane. Nokre småe tettstader finst her og der, som Muonio, Kittilä og Sodankylä. Men mest er det skog, skog og atter skog, og ein og annan innsjø som glitrar mellom trea. 

Trond Bårdsen framfor Læstadii pörte i Karesuando.

Vi var ikkje framme i Saariselkä før etter at mørkret var falle, og velkomsttevlinga var det ikkje snakk om å rekkje, men vi rakk di meir av det sosiale. Sjølvsagt var vi likevel i seng i rett tid, og vakna utkvilte neste morgon. Makker var det di vanskelegare å få liv i, men vi greidde det til slutt, ti sekundar før spelinga skulle byrja. Bridgen vart som alltid eit makkverk, men di vakrare var den storslagne gallamiddagen same kveld. Det var ei lang rekkje høgtidelege taler, og vi trur vi heldt éi vi òg, men det er mogleg at vi berre drøymde det. 

"Ipmila ráfi.

Læstadius sade: "Ni drinkare, ni tjuvar, ni horkarlar och horkonor, ni kortklaskare: Omvänd eder!" Men ein kan alltids vente til over helga.

Den fyrste gongen vi vitja Saariselkä, var i ... Vel, vi hugsar ikkje når. Men det er så lenge sidan at vi den gongen ikkje hadde vore korkje i Finnmark eller Finnland før. Poenget er at det gjorde inntrykk på oss. Sjølvsagt var det på same årstid som vi no har, og det var noko med skogen, barfrosten, den tynne isen på dei tusen sjøane, alt det der ... Sidan då har denne uvegsame øydemarka hatt ein spesiell plass i hjarta vårt. Det er noko overnaturleg, som ikkje kan forklårast med ord. Men alle veit at nord er den heilage sida. Dei heilage vegane går mot nord. Dei heilage elvene renn mot nord.  

No vel. Det er i grunnen berre tull å freista snakke om det. Mun lean vaibbas, dal mun gal manan nohkkat. Så vi seier berre giitu, og maistte."

Vi vakna då vi slo panna vår mot kanten på ølglaset. Maten var forresten god. Vi var på karaokebar utan karaoke, og på sundagen spela vi oss kraftig ned på resultatlista. Men deretter spela vi oss litt opp igjen, og hamna til slutt på ein liten premie. Endeleg var tida inne for den flotte bilturen attende til Tromsø.

Det vart tidleg mørkt, og det var skodde og det var glatt, og såpass uhumskt at Bårdsen ikkje eingong ville la oss køyre. Men med han ved sida vår, kjende vi oss fullstendig trygge. Då vi passerte Kilpis og kom ned mot Skibotn, fekk vi endåtil fylgje av eit fortryllande nordlys. Veit de forresten korleis dette underlege naturfenomenet oppstår? Jo, ein gong i tida flaug nokre svaner for langt mot nord, og vart sitjande fast i isen. Kvar gong dei kjempar med vengene for å koma seg laus, flammar nordlyset opp på himmelen. Fordi vi har sett det med våre eigne augo, veit vi at soga er sann. Báchhi dearvan!

Tullbøy

Overskrifta er ein vesttrøndsk eufemisme for ein periode der ein har mist forstanden, altså eit forbigåande delirium eller liknande. Fordi den kjære sambuaren vår var bortreist i helga, hadde vi lenge planlagt å ha oss ei helg av det idiotiske slaget. Men så synte det seg at akkurat denne helga skulle nesten alle dei beste av dei verste venene våre òg ut av byen, og det byrja spøkje for heile greia. Så snakka vi tilfeldigvis litt med Erlend Gaustad, som no residerer på Vatne på Sunnmøre av alle merkelege stader, om planane hans for komande helg. Det synte seg at han skulle til heimstaden sin Titran, heilt ut mot storhavet lengst sørvest på Frøya, i samband med 60-årsdagen til onkelen sin. Då fekk vi den lyse ideen at vi òg kunne dra dit. Når ingenting av interesse hender der ein er, må ein vera villig til å flytte på seg. I dette tilfellet innebar det å køyre frå storbyen Trondheim fredag etter jobb, bortimot 20 miler til eit fiskevær som per dags dato har kringom 40 innbyggjarar, helvta av dei over 60 år gamle. Vi har vore der to gonger før, og veit at det er eit eldorado.

I vakkert landskap i vakkert vêr, og med alle Beethovens symfoniar på CD-plate, var forresten bilturen i seg sjølv ei form for terapi. Vi var framme på Titran i det aller siste av dagslys, og greidde så vidt å skimte Erlend Gaustad i ein vegkant. Inne på kjøkenet venta far hans, Geir Gaustad, med heimelaga fiskekaker i brun saus. Kartongkvitvinen harmonerte godt med maten. Til dessert fekk vi kirsebærkompott, og vi fekk ikkje lov til å ta ein liten porsjon eller til ikkje å ha sukker på. Eit aber var at den helvetes skitungen Erlend hadde drukke opp all fløyten, meinte Geir, så vi fekk nøye oss med heilmjølk. Etterpå synte det seg at fløyten stod på benken, uopna. Det å høyre på den evige høglytte kjeklinga mellom far og son Gaustad er i det heile ei ypparleg form for underhaldning. Titterværingane er kjende for å vera frittalande, og desse to er inkje unnatak. Geir meiner at Erlend ustanseleg uttalar seg skråsikkert om tilhøve han ikkje har den ringaste peiling på, og Erlend fnys den betrevitande tonen til far sin. Det var til dømes ei grundig lekse Erlend fekk før vi skulle på vitjing til grannen Kåre, om at han for ein gongs skuld måtte prøve å oppføre seg fint og syne vyrdnad. Kor vyrdnadsfullt det i utgangspunktet er å koma utan forvarsel i halvfylla klokka ti om kvelden og invadere huset til ein edrueleg gamling som sit i ro og mak og ser på fjernsynet, kan vel diskuterast. Geir vart sitjande lenge i finstova hjå gamlingen, medan vi og Erlend ganske snart gjekk vidare, for å sjå om det var noko meir liv på Titran denne stjerneklåre fredagskvelden. Den eksentriske Eva – forresten mor til John Gunnar Kristiansen, som vi før har skrive om her på sida – var nokså openbert heime. Men ho opna ikkje døra for oss. Med berre sandalar på føtene, samvitsfullt berande på kvitvinskartongen, førde Gaustad oss gjennom eit digert kratt til neste post, den lettare labile tidlegare lottomillionæren Jan Otto. Han freista ikkje ein gong leggje skjul på at han var der, han berre skreik gjennom døra at vi fekk sjå til å hute oss til helvete vekk. No trudde vi at alt var over, men vel attende i Geirs hus synte det seg at ein gjest var komen gjennom den alltid ulåste døra, nemleg den muntre John Arnfinn. Han sat mutters åleine i Geirs stove, og var glad for å få selskap. Så kom også Geir attende, og så kom den relativt unge granneguten Sverre Georg med ein diger hund. Ganske snart byrja Geir mase på Erlend om at han for pokker fekk sjå til å gå og leggje seg, og så var kvelden over.

Vi sov i kjellaren, men vart tidleg vekte av lyden av far og son Gaustad som dreiv og sjikanerte kvarandre oppe i kjøkenet. Ikkje di mindre diska dei opp ein fabelaktig frukost, med sjølvfanga krabbe som den største delikatessen. Geir var nøye med påpeike at han, og ikkje sonen, hadde gjort alt arbeidet med maten. Etterpå gav Erlend oss ei omvising på Titran. Staden er rett og slett pittoresk. Vi fekk stå på utsida av det gamle Sildekontoret, vi fekk studere restane det tyske militæranlegget Stabben fort, og vi fekk nyte utsikta mot Noregs høgste fyr, Sletringen, som ligg på ein holme rett utom Titran. Vi fekk endåtil gå på vitjing hjå den lokale helten Roy, som riktig nok ikkje var så nøgd med solskinet og den relative vindstilla denne laurdagen. Han føretrekkjer regn og sørvestkuling, som saktens er det vanlege på Titran, så neimen om han skulle forlata huset for å dra i nokon 60-årsdag, han måtte halde seg innandørs.

Erlend Gaustad guidar oss gjennom sitt personlege eldorado, Titran. 

Selskapet skulle vel å merkje ikkje vera på Titran. For jamvel om onkel Rune Gaustad er ein titterværing av ypparste klasse, eig han eit småbruk i den meir innestengde bygda Meldal. Geir køyrde dit med den høge og lange Johan Eldar og den meir kompakte Nils Erik, og vi køyrde etter med Erlend ved sida vår. Han koste seg med nokre øl langs vegen, og lydde til ein CD med The Pogues. Johan Eldar visste om ein snarveg, som gjorde at turen til Meldal vart ekstra lang. Erlend kritiserte vegen, men ikkje køyringa vår, så vi var nøgde. Samstundes var det godt å koma fram, og kunne setja seg i ein fluktstol i ein lavvo. Mange slags vener og slektningar var inviterte i selskapet, og vi var veldig takksame for å få lov til å vera med. Vi har stor sans for den blide og rause Rune Gaustad. Det var ei nydeleg kjøtsuppe han serverte gjestane sine, sjølv om Geir uttrykte sterk misnøye med at kålen var for lite kokt. Dette var Erlend fullstendig usamd i, han meinte den tvert imot var for mykje kokt. Kakene var gode dei òg. Rune hadde endåtil ordna overnattingsplass til oss, på øvste plan i stabburet, der det var svært varmt og godt å liggje. Einskilde andre hadde det diverre ikkje like komfortabelt. Ingen veit kvar Nils Erik sov, men han påstod at han hadde vakna sundag morgon med rim i barten. Venteleg var det difor han i sjutida den morgonen sette seg til i stabburet for å snakke med seg sjølv og syngje på songen "På låven sitter nissen". Han forstod ikkje kvifor han skulle dra heilt til Meldal for å fryse i hel, kunne han ikkje like gjerne gjera det heime på Frøya? Men ein liten sommerakevitt gjorde humøret lettare, og etter kvart vart alle samde om at det hadde vore ein relativt fin tur.

Fyrste krinskamp

På tysdag byrja spelinga i krinsserien her i den såkalla Midt-Trøndelag bridgekrins. Denne bloggen skal jo slett ikkje handle om bridge, det blir for snevert, men saka kan likevel nemnast som eit generelt gladnyhende. Krinsserien nede i Brattørveita brukte nemleg å vera favorittevlinga vår, og det er ho kanskje framleis, det gjenstår å sjå. Vi har ikkje vore med på tri sesongar no, men vi har fylgt resultata med argusaugo, og registrert at det har gått kraftig attende med vårt gamle og kjære lag Lunna. Spelarane på laget, som vi trudde var venene våre, har dolka oss grundig i ryggen: Dei har berre vunne serien to av dei tri siste sesongane. Med andre ord var det på høg tid at vi vende nasen heimover, for å få reist den stygt falne kjerringa opp på høgkant.

Men fyrst eit aber: Oppe i lukka rom i Bridgehuset registrerte vi ei rekkje oppslag på veggene: "Hold lydnivået nede!" "Skru av musikken før dere åpner vinduene!" "Vis hensyn, vi har fått klager fra naboene!" Vi måtte spørja oss kva som eigentleg var skjedd med tankesporten bridge her nede i Trondheim i fråveret vårt. At Rogeir Paulsen og Liv Marit Grude kan vera i overkant høglytte under spelinga er ingenting nytt, det var dei saktens òg denne tysdagskvelden i oktober, men klager frå grannane ...! Men så fekk vi forklåringa, som både forbløffa og forferda oss: Andre etasje i Bridgehuset blir i eininga leigd ut til Trondheim tangoklubb! Ein skal høyre mykje. Etter vår meining er bridge ein kunst, dans noko syndig svineri, så dette blir som å joike, jodle eller plystre i Kautokeino kyrkje. Men kva verre er: Dei svevnlause grannane kjenner jo bygget berre som Bridgehuset, så dei må tru at all støya kjem frå bridgespelarane. Vi reagerer sterkt på at den noble sporten vår, med sitt hittil plettfrie rykte, på dette viset får omdømmet tilsmussa. Her bør krinsstyret snarast gå inn og gjera noko drastisk, for ikkje å seia overilt.

No vel. I fyrste runde skulle vi spela med sjølvaste lagkapteinen Karl Morten Lunna, som har styrt laget med jarnhand i uminnelege tider. "Du spelar på tysdag," var meldinga vi på førehand fekk ifrå han. Etter at Sverre Johan Aal måtte trekkje seg på grunn av barnrikdom, vil vi hevde at det er vi, Lunna og Åsmund Forfot som utgjer kjernen i laget. Men lagkameratar for kvelden var Tor Eivind Grude og Lars Arthur Johansen. Korleis to slike jyplingar har fått innpass på eit botnsolid lag av så formidabel patina, forstår ikkje vi. Men sjølv om meldingane deira var dumdristige og motspelet deira unøyaktig, må vi seia at juniorane for det meste trakterte korta sine greitt. Gje dei ein ti, tolv år på baken, så kan dei bli talentfulle. Motstandarar for aftanen var det renommerte lag Skagestad, som har namnet sitt etter den gamle økonomilæraren vår på vidaregåande. Det er klart at vi skolv i buksene i møtet med denne legenda, for økonomi har aldri vore det sterkaste faget vårt. Inflasjon, stagflasjon, styringsrenter, styringsrenters renter, ågerrenter, renters ågerrenter, ågerrenters ågerrenter, debet, kreditt, saldo, bilag, den slags har aldri vore noko for oss. Heile formuen vår har vi i venstre bukselomme, også når buksa er på vask, og så får vi sjå kor mange øl og lakrisstenger vi tilfeldigvis har råd til. Men når kulepennen til den godaste reknemeister Skagestad synte seg å vera totalt defekt, slik at han ikkje kunne nyttast til å føre liste, kven måtte då trø til? Jo då, då var det kulepennen vår som kom den feterte økonomen til unnsetjing.

Høgst overraskande var det altså vi som fekk eit tidleg psykologisk overtak i kampen. Men så skjedde det, det som aldri skulle skje, noko vi fryktar vil forfylgje oss gjennom heile denne sesongen og gjennom mange sesongar etter han. Denne bloggen skal som sagt ikkje handle om bridge, men de vil ikkje la akkurat denne historia gå ifrå dykk. Så la oss å forklåre på ein pedagogisk måte, så de som ikkje spelar bridge òg kan hengje med: Vi sit altså med ein kval av ei hand, 19 honnørpoeng, 4–4–1–4 med singel ruter ess, Karl Morten Lunna opnar 1 kløver og Svein Skagestad melder inn 1 spar. Handa vår blir ikkje akkurat forringa av at vi held ess, dame, knekt i spar attom sparinnmeldaren. Vi doblar negativt, Bjørn Strand passar, og makker melder 2 kløver. Vi har no ei ideell hand for Blackwood, etter som alt vi manglar for ein lett storeslem er hjarter ess, kløver ess og kanskje kløver dame hjå makker. Men i desse futuristiske tider er jo alle hopp til 4 grand over fargemeldingar å rekne for kvantitative. Så vi melder 2 spar for å høyre kva makker kan lire av seg. Der kjem 3 kløver. Vi føler framleis ikkje at vi trygt kan hoppe til 4 grand, så vi lyfter til 4 kløver for å setja trumfen fyrst. Men så ... Hald dykk fast: Så går det pass rundt! Kva i all verda! Ti ropeteikn! Hundre spørjeteikn! For eit sjokk! Lunna trudde altså at 4 kløver her skulle vera ein invitt til utgang, når vi allereie har meldt 2 spar! Er det mogleg? Tydelegvis, men vi vil hardnakka hevde at å spela 4 kløver i denne posisjonen som invitasjon berre til utgang, må vera det glade vanvit. Er de ikkje samde? Vi hadde verkeleg trudd at meldeteknikken her nede i Trondheim var komen litt lenger i laupet av dei tri åra vi var borte, men så syner det seg altså at standarden er høgare på vertshuset i den avdøles finnegrenda Lakselv. Der vart alle slemmar melde, om så i stummande mørker. Men her står det altså ein enkel 1440 i 7 kløver, og vi noterer 190 i 4 kløver. 24 IMP ut av glaset, då vi var på veg mot storeslem, medan Øystein Fiplingdal og Ole Jonny Tøsse på det andre bordet berre melde vesleslem. Men rett skal vera feil, og som det heiter i ein gamal song: "It takes two to tango". Så la oss òg ta litt sjølvkritikk: Kloke av tidlegare skadar burde vi visst at alle desse falske meldingane er djevelens verk, og ganske enkelt hoppa til 7 kløver over 2 kløver. Sjansen for at makker har alle dei manglande nøkkelkorta, er jo relativt stor.

Karl Morten Lunna i Bridgehuset. Ikkje eingong det å stogge i delkontrakt når storeslem er nedlegg, kan få han til å slutte å glise.

Då vi langt om lenge var ferdige med andre halvrunde, fanst ikkje Grude og Johansen å sjå. Men vi visste kvar vi skulle leite: Som venta fann vi dei i ei støvete krå i den lugubre bula 3B, ei adresse der det i gamle dagar pla vera vekkjelsesmøte. Mellom ølglas og oskebekar fekk vi så vidt til å samanlikne. Det synte seg at vi hadde vunne kampen med tala 80–44, som svarar til 16,29–3,71 i vinnarpoeng. Men det er bittert å tenkje på kor mykje meir det kunne vore, om berre storeslemmen hadde vorte meldt. Då hadde vi nok vunne tevlinga, men no fekk lag Lund fleire vinnarpoeng enn oss, så alt ser ut til å vera tapt. Berre ni av ti tysdagskveldar står att før serien er ferdigspela.  

Gratulerer

Vår kjære sambuar Vilde fylde år på fredag. Dette måtte sjølvsagt feirast i tri dagar til ende. Ho er i sanning eit "støkke", og vi har vore heldige. Men meir panegyriske kan vi diverre ikkje bli, for var det noko vi ikkje kunne fordra den gongen vi levde i einsemd, så var det sleiske menn som i full offentlegheit driv og briskar seg med sine respektive kvinnemenneske. Til kvar og ein av våre tallause single vener, vil vi tvert imot seia nokre oppmuntrande ord: Det finst ei kvinne for deg òg, om ikkje i Noreg så i Ukraina eller Thailand.

På fredag, etter arbeidsdagen, gav vi henne gåva hennar, nemleg ein koffert med eit puslespel inni. Båe delar var noko ho hadde ynskt seg. Puslespelet anar vi ikkje kva ho skal gjera med, men kofferten skal ho sannsynlegvis frakte oss i. Han er sertifisert for bruk som handbagasje, så ho treng ikkje sende han ifrå seg, så det er ingen fare for at vi hamnar på ville vegar. Den romantiske bursdagsmiddagen åt vi på ein indisk restaurant borte i Ravnkloa. Han har vore der så lenge vi kan hugse, men vi kan ikkje hugse å ha vore der nokon gong. Maten var god, han, og det indiske ølet Chakra likeså. Dessutan averterte dei med "harmonisk atmosphere", og det var det verkeleg: For det meste hadde vi heile restauranten og all den indiske ragaen heilt for oss sjølve, og avgudebileta òg, for den del. Etterpå gjekk vi på kino for å sjå ein ny film med nokre av Vildes barndomsheltar, damene i Absolutely Fabulous. Vi visste godt at filmen hadde fått terningkast to av opptil fleire kritikarar, då dei meiner at den aktuelle typen humor er utdatert. Men då vi i vår tid skreiv meisteroppgåve om litteraturkritikk, lærde vi i grunnen berre ein einaste ting, nemleg at kritikarar overhovudet ikkje er til å stole på. Sidan den gongen har vi gått blindt etter vår eigen nase, og han narra oss ikkje no heller: Filmen var glimrande. Vulgær britisk humor går aldri ut på dato, og alle som påstår noko anna er mentalt tilbakeståande.

Dagen etter var eit knippe av Vildes næraste vener inviterte heim til oss i selskap. Vi serverte fårikål, og til dessert ei heimsnekra ostekake og rips. Ripsa plukka vi no i slutten av august, i den såkalla Valdtektsparken oppe ved Stamne bru. Der står alskens bærbuskar og blømer kvart einaste år, og fåe eller ingen forsyner seg av dei. Til etter måltidet hadde vi laga ein kviss. Det var 32 spørsmål med alskens delspørsmål, bilete og musikk. Diverre hadde vi undervurdert gjestane: Opptil fleire av dei greidde temmeleg mange spørsmål, så det er trygt å seia at kvissen var for lett. Men på spørsmåla om veiter i Trondheim og om planetar og månar i solsystemet, var resultata sjokkerande veike. Frå start deltok sju personar, som vi ikkje greidde å dele inn i meir enn tri lag. Mot slutten av fyrste omgang kom tri personar til, som så vart fordelte utover dei andre laga. Det stolte vinnarlaget vart lag True Blondes, med Hanne, Heidi og Even. Dei fekk ein pose Bassett's Allsorts. På den sure andreplassen fylgde lag Svilde, med Vilde, Lena og Gustav. På den solide tridjeplassen kom lag Gangsta Girlz, med Ina, Karina, Sylvelin og Liv. Vi gratulerer alle medaljørane.

På sundag fylgde eit selskap av meir familiær art. Vår eiga mor, og Vildes foreldre og hennar to brør, éin av dei med familie, tok alle turen. Diverse søtsaker vart fortært, pluss naturlegvis ei sursak, nemleg endå meir rips. Ungane laga eit salig spetakkel. Men vi fekk tvunge igjennom at også sundagens kontingent skulle ta kvissen frå laurdagen. Igjen var kvissen for lett, men igjen var kunnskapane om veiter i Trondheim og planetar og månar i solsystemet direkte mangelfulle.

Så alt i alt sit vi igjen med ein flau smak i munnen, men samstundes var helga hyggeleg. Då dei siste gjestane var farne, forstod vi forresten kva Vilde skulle gjera med puslespelet: Ho skulle leggje det. Ho sette seg til nede på golvet framfor vindauga, og var iherdig heilt frå fyrste augneblink. Vi vart òg inviterte ned, og fekk faktisk eit par, tri brikkar til å falle sånn høveleg på plass. Men så fekk vi menisk og prolaps av å sitja på det harde golvet, og dessutan var brikkane uansett altfor identiske for ein med vårt elendige syn. Så det er nok betre om vi heretter sit i sofaen og kjem med generelle råd og vink. Vi estimerer at kringom 900 brikkar enno skal plasserast. "Kva skjer etterpå?" spurde vi Vilde. "Ein legg brikkane attende i boksen," svara ho. Det gav oss noko å tenkje på.

Crazy little party boy

Torsdag kveld vart vi omsider ferdige med eit nytt nummer av magasinet Norsk Bridge, som vi er redaktørar for. Det er ikkje eit veldig vanskeleg arbeid å lage bladet, for vi har nokre års rutine, men likevel tek det si tid. Fyrst og fremst handlar jobben om å mase på folk om å levere innan tidsfristane, noko dei aldri gjer uansett, og så er det å sjekke at alle kort er på riktig plass i alle dei tallause speldiagramma, noko som heller aldri går bra. Så kvar gong vi kjem i hamn med denne gresselege arbeidsprosessen, er vi rett og slett sjeleglade. No er det nærare to månader til vi for alvor må byrja tenkje på neste nummer.

Altså var det naturleg å feire litt no i helga. På fredag hadde vi ståande invitasjon til å vera med på konsert med Mayhem. Vi likte dette legendariske bandet ein gong i tida. Men etter at Per Yngve "Dead" Ohlin så ettertrykkjeleg tok livet av seg, og Øystein "Euronymous" Aarseth var så uheldig å bli knivdrepen, har det i grunnen berre gått nedover med Mayhem. Vi tenkte difor at det var betre å utsetja feiringa vår til dagen etter.

Laurdag formiddag sa vår gamle John Gunnar Kristiansen fylgjande per telefon: "Det blir party i kveld." Men då vi troppa opp heime hjå han i Alfred Larsens gate på Tempe, lo han godt av oss. Han skulle nemleg ikkje ha noko party, han skulle berre ta det roleg og lage pizza i lag med ein felles ven av oss, grønsakshandlaren og rastafarianaren Jan Roger Lyngvær. Gode råd var no dyre for oss som var budde på party, og som til og med hadde teke på strømper utan hol. I praksis vart vi sitjande og nippe til eit par øl, snakke med Kristiansens to kattar og lyde til Jan Johansons "Jazz på svenska", medan Kristiansen og Lyngvær drakk Oskar Syltes ananasbrus og arbeidde vidare med pizzaen sin. Samstundes sende vi ut nokre tekstmeldingar for å finne ut om nokre andre enn oss overhovudet var i partyhumør denne vakre, mørke og regnvåte septemberkvelden.

Jan Roger Lyngvær i sin karakteristiske lilla genser, som eigentleg er ein kjole. Vi er her rundt midnatt, men klokka på veggen stogga for godt for fleire år sidan.

Pizzabakinga hadde byrja i firetida den ettermiddagen. Men med enorme mengder chili, kvitlauk og purrelauk som skulle finhakkast, scampi som skulle marinerast og ein steikomn som skulle nå den rette temperaturen, vart prosessen nesten like tidkrevjande som produksjonen av eit nummer av Norsk Bridge. Då den fyrste pizzaen endeleg var ferdig, var klokka faktisk over midnatt. Men det skal seiast at arbeidet var langt frå bortkasta, for det vart i sanning ein heilt grei pizza, var slett ingen usmak på han. Vi rakk å smake to småe stykke før vi måtte springe, for å rekkje den siste bussen frå Tempe ned til diskostroket i Trondheim sentrum.

Vi rakk han likevel ikkje, og måtte gå. Dimed kom vi åtte minutt for seint til ei avtale vi hadde greidd å gjera, med den einaste som responderte positivt på tekstmeldinga vår. Det var Åsmund Forfot, som oppheldt seg i baren "Bror" i lag med arbeidskollegaer. Dei var eigentleg ute og gjorde feltarbeid, for bransjen deira er rusomsorg, og då gjeld det å vita korleis dette med rusmisbruk eigentleg føregår. Forfot er dedikert; til dømes nyttar han konsekvent fagtermen "rusepisode" om all former for festleg samver. Sjølv om dei ikkje gjorde stort for å hjelpe oss med rusproblema vi sjølve har – som til dømes det at så fåe vil partye i lag med oss – treivst vi i grunnen greitt i selskap med desse heksedoktorane. Vi rakk å drikke ein heil øl og ein tridjedels cider, sistnemnde på Forfots rekning, før baren stengde og hjernekrymparane skulle på nachspiel. Dette skulle vi eigentleg ikkje vera med på, men så viste det seg å skulle føregå i sjølvaste Tyrkrisveita, som vi alltid har hatt lyst til å utforske nærare. Så vi var der i ein dryg halvtime. Deretter gjekk vi heim, og resten kan Cornelis Vreeswijk få skildre: "Sen spöar han sin fru / med dunder och med brak, / och somnar som ett svin / och vaknar som ett vrak."

For å oppsummere, vil vi påstå at dette var ein svært vellykka kveld. Vi gjorde lite av skandaløs karakter, og brukte ekstremt lite pengar. Med andre ord vil vi greie å gløyme heile kvelden ganske fort, og då skal ein vera godt nøgd. Vi vonar òg at de har hatt glede av å lesa om denne flotte kvelden, og at historia om han kan vera til glede og inspirasjon i dykkar eigne tilvære.

Tragikomisk start for den nye nettsida

Diverre inneheld kontrollpanelet på denne nettsida ein statistikk over vitjingar. Vi veit at det er veldig skadeleg for den allereie frynsete psyken vår å lesa denne statistikken, men vi greier ikkje å halde oss unna, jamvel om lesinga alltid er like hjarteskjerande: Elleve sidevisningar på fredag, åtte i går, fem i dag. Tal så småe at ein bør skrive dei med bokstavar, ikkje tal. Reknar ein med alle gongene vi sjølve har vitja sida for å undersøkje om statistikken har betra seg, er det faktisk mogleg at ingen overhovudet har vitja sida andre enn nettopp vi.

Så kva er eigentleg poenget med å skrive det vi no skriv? Vi kunne like gjerne stått og sett oss sjølve i spegelen heile dagen. Tru vel å merkje ikkje at vi er overraska. Vi visste eigentleg utmerkt godt kva vi gjekk til, men levde som vanleg i infantil fornekting. Når det openbert ikkje var Guds vilje at vi skulle ha nokon vellykka blogg lenger, korleis kunne vi vel tru at det ville nytte å starte ein ny blogg? Det er som Woody Allen sa det: "If you want God to laugh, tell him about your plans."

Men vi kan ikkje gje oss utan krampetrekningar. Vi vel å leva i den naive draumen om ein lysare morgon. Vi vil difor ikkje leggje ned nettsida heilt enno, men halde fram i minst ei veke eller to til, og sjå korleis det går. Ikkje minst vil vi etterstreva å gje dykk det vi lova dykk, nemleg ei lystig nettside som er bra for den psykiske helsa dykkar. Dette innlegget, må vi vedgå, har ikkje vore så lystig fram til no. Difor gav vi oss til å leite i gamle notatbøker etter ein fiffig vits å avslutte med. Det tok si tid, men midt mellom substantiva "negerhirse" og "urgubbe" – som vi ein gong las, men ikkje lenger kan hugse kvifor vi noterte – fann vi faktisk ein svært bra vits. Førebu dykk på å storflire.

Ein mann har ein gjest, og gjev gjesten ein kopp kaffi. Litt seinare spør mannen gjesten om han vil ha påfyll på kaffien. Gjesten takkar nei. Mannen spør: "Likte du ikkje kaffien?" Gjesten svarar: "Viss kaffien er god, er det nok med éin kopp. Viss han ikkje er god, er det meir enn nok." 

Ein ettermiddag med Buchmann

Berre éin gong har vi fått ein e-post frå Ralph "Raffe" Buchmann. Det var då han tok oss i å omtala ein tilfeldig israelar som "israelitt". Det finst fleire moglege forståingar av omgrepet "israelitt", men ein viss relasjon til jødisk etnisitet ligg vel i botnen. Ein israelar kan derimot godt vera ein arabar, eller kva som helst. Dette burde vi sjølvsagt ha tenkt på, så vi la oss langflate og orsaka.

Mange vil kjenne Buchmann som ein utspekulert bridgespelar, men i tillegg er han altså jøde, og forstandar i den mosaiske forsamlinga her i Trondheim. Det bør for så vidt ikkje koma som noka overrasking, for det har jo gjennom lange tider vore mange jødar i Nerbyen, der Bridgehuset ligg. Området var ein gong temmeleg forslumma, men mange jødar kjøpte opp eigedom og byrja forretningsdrift der, kloke og driftige som dei alltid har vore. Eit vanleg jødisk etternamn er Kahn, fylgjeleg vart området stundom kalla "Kahnans land". Sjølv om han plasserte oss i dei forferdelegaste kontrakter den eine gongen vi har spela bridge med han, har vi faktisk stor sans for denne Buchmann. Han er ein snedig type.

Det fekk vi ikkje minst sjå i ettermiddag, då han og historikar Terje Bratberg stod i spissen for ei byvandring gjennom det jødiske Trondheim. Det har vore jødisk kulturfestival i helga, med konsertar og det heile. Diverre fekk vi ikkje vore med på meir enn akkurat denne byvandringa, men det var ikkje verst berre det. Buchmann hadde full kontroll på alt, og måtte støtt og stadig gje historikaren ein korreks for småe detaljfeil. Ferda gjekk frå synagogen, som visstnok er den nordlegaste i verda om ein ser bort ein sumaropen synagoge i Alaska, ned forbi Frukyrkja til Nerbyen, deretter ut til stakkars Sissi Klein på benken sin på Kalvskinnet.

Buchmann til venstre, Bratberg til høgre. På hjørnet av Brattørgata og Krambugata.

Det var særs interessant å høyre litt meir om historia til jødane her i byen. Vi har alltid likt jødar temmeleg godt. At dei er smartare enn oss andre, kan det ikkje herske den ringaste tvil om, og det fortener dei vyrdnad for. Før var vi ganske glade i Israel òg, men til vårt forsvar vil vi seia at vi knapt nok kunne for det. I pinsemenigheita vi vaks opp i, lærde ein frå barnsbein av å seia "Shalom aleichem" og elske Israel og alle jødar. Vi hugsar faktisk at vi – det må ha vore i 1998 – var på eit kristeleg party for feire 50-årsdagen for uavhengigheitserklæringa til staten Israel. Det var ein fin fest, det skal vi ikkje leggje skjul på, men etter kvart har vi innsett at Israel har nokre stygge svin på skogen, dei som mange andre. Heldigvis er ikkje dette ein blogg om politikk, så meir vil vi ikkje seia om den saka der, som uansett er altfor komplisert for eit skralt hovud som vårt. Men takk, Raffe, for ein hyggeleg ettermiddag, og mazel tov.

Høgtid og lågmål

Vi er berre ein skarve skårunge, ein benjamin på kvisslaget Levon Helm. Difor skal vi vera uhyre forsiktige med å uttala oss om noko som helst. Vi innser at kunnskapsnivået vårt held botnnivå samanlikna med nivået på dei andre på laget, og det er berre rett og rimeleg at vi sit på ein trestol medan dei får sitja på skinnstolar. Vi er heldig som får lov til å sitja i det heile, eigentleg burde vi stått.

Den førre måndagen, og i går, var det ekstra høgtid under kvissen, som går på Antikvariatet på Bakklandet i Trondheim. Det har seg slik at lagets eigentlege kaptein, Geir Olav Tislevoll, er heime i Trondheim ein svipptur. Etter som han vanlegvis residerer bokstaveleg talt på andre sida av jordkloten, i Auckland på New Zealand, er ikkje dette kvardagskost. Det sterke engasjementet hans set ein ekstra spiss på ein kviss som alltid er blodig alvorleg, og nervepirrande inntil det angstbitarske.

Førre måndag, den fyrste i sesongen, kom lag Levon Helm på fyrsteplass. Det var ikkje vår forteneste, og vi vil rette ein stor takk til laget for at vi likevel fekk ta del i triumfen, og til og med i premien, som var tri øl på deling. Men i går vart resultatet ein audmjukande åttandeplass. Etter ein slik fadese må ein spørja seg kva som gjekk gale.

Ikkje at det skal vera noka orsaking, men to tragiske hendingar innanfor skisporten fekk utvilsamt tragiske fylgjer for gårsdagens kviss. Så sønderknust vart visekaptein Håkon Lyng av dei bråe og uventa daudsfalla til langrennslauparane Berit Mørdre og Harald Grønningen, at han ikkje kunne møte opp i går: Han ynskte forståeleg nok å vera åleine med sorga. Dimed var vi sjanselause på den fyrste oppgåva, som dreidde seg om det geografiske opphavet til tri forskjellige designarsmykke. Det var òg ei musikkoppgåve som dreidde seg om eit album av artisten Björk, der Lyng i motsetnad til oss andre ville greidd å svare rett. Men at det vart skrive "Australia" på spørsmål om kva verdsdel Victoria-ørkenen ligg i, syner at konsentrasjonen i laget generelt var for dårleg i går: Verdsdelen heiter då vitterleg Oseania. Teorien vår er at utidig kviling på laurbær, i kombinasjon med dårleg væskebalanse som fylgje av for lågt ølinntak, var dei utløysande årsakene til katastrofen. Men vi granskar framleis ulykka frå alle moglege vinklar, og vil ikkje konkludere enno.

Det nytter vel å merkje ikkje å gråte over spilt mjølk, og det viktige for laget blir no å sjå framover, og ha fullt fokus på arbeidsoppgåvene. Samstundes er det klinkande klårt at nokon må ta ansvar for det som har skjedd. Tislevoll sa med ein gong at det måtte han som kaptein gjera, og var i ferd med å klatre ut vindauga for å hoppe ned i Nidelva. Men vi meinte at dette vart feil, at det tvert imot er han med den lægste ansienniteten som må ta støyten i ei skandaløs sak som denne. Difor er det no vi som ligg på botnen av elva. I det minste ligg vi i eit vakkert område, nær songens Gamle bybru, og vi helsar til Håkon Lyng frå Berit Mørdre og Harald Grønningen, som vi nettopp møte under perleporten. Takk for alt, og farvel.

Ver helsa

La oss byrja muntert, med ei artig gåte vi las no nyleg: Kva er skilnaden mellom ein daud fugl?

Den gamle vevstaden vår, Kjellaren, har kollapsa. Mange av dykk nok har vore urolege for oss, men vi kan forsikre at rykta om dauden vår er delvis overdrivne: Ved eit Herrens mirakel sat vi ikkje i Kjellaren då katastrofen skjedde, vi sat for ein gongs skuld i overetasjen. Riktig nok var heile livshistoria vår arkivert i Kjellaren, så ho er for alltid tapt no. Men då grunnen opna seg under oss, klamra vi oss fast til ei sky på himmelen, og sjølve organismen vår slapp ifrå det med livet. Til å byrja med var vi i sjokk og sorg, men så vart vi gripne av ein heilag vreide, så vi børsta støvet av skuldrene og sa som Charlie Chaplin: "When I return, I shall come back!" Dei siste vekene har vi gått på ein hardkur av stryknin og brandy, nervetonic og terpentin. Det er med stor glede vi kan annonsere at vi no er fullt ut rehabiliterte, og at vi har bygd ein ny vevstad midt i ruinane av den gamle.

Riktig nok forstår vi at denne nye sida aldri kan bli like bra. Det vi likte med Kjellaren, var at han var så mørk, og det harmonerte godt at skrifta var mikroskopisk. Vi koste oss då gamlingane fortalde at dei måtte sitja med lupe og lesa tekstane våre. For å leggje stein til børa deira, passa vi på å gjera kvart einskilde avsnitt uendeleg langt, i uendeleg lange innlegg.

Minuset var at det tok oss uendeleg lang tid å skrive desse uendeleg lange innlegga. Dessutan byrja heile konseptet Kjellaren å få eit tvilsamt rykte, etter det infamøse medieutspelet til Josef Fritzl: "Eg forsøkte å gjera livet i kjellaren så komfortabelt som mogleg." Vi har difor avgjort at den nye vevstaden vår skal ha eit lett og ledig uttrykk, meir i pakt med tida vi lever i. Vi skal ikkje lenger skrive kolossar av nøye gjennomtenkt tekst ein svært sjeldan gong, men heller prøve oss med korte, impulsive og idiotiske oppdateringar nokså ofte. Det meste vil vera i kategorien generell informasjon, men litt humor kan det òg bli. Kanskje kan vi jamvel publisere eit bilete i ny og ne, men dette tviler vi i grunnen sterkt på.

Svaret på gåta i innleiinga: Den eine foten er like lang.