Bilaterale forviklingar, generell problematikk og liknande

Det blir sagt og skrive mykje om krigen i Ukraina for tida. Men Diverse opplysningar har det i statuttane sine, som diverre har forsvunne i vask, å vera ei politisk nøytral nettside. Vi skal difor nøye oss med å kommentere krigen i form av ein sann anekdote, for såleis å illustrere at ei sak alltid har minst éi side. Måsar flyg både ved Svartehavet og Kvitsjøen, og folk er folk. Vår gamle veninne Eva Olsen i fiskeværet Titran har sågar to måsar som plar vitje ho, nemleg Gakken og Gammelgakken, og oppgjennom åra har dei kome flaksande med mykje saftig sladder frå dei sju hava. Men det er ei anna historie.

I denne samanhengen tok vi likevel ein tur til Øvre Leirfoss, berre for å gjera noko. Sumaren er lang som ein stygg fjord, og eit eller anna må ein finne på. Dessutan hadde vi, under ein sykkeltur nokre dagar tidlegare, sett at slusene no var opne og fossen stor, og som diktaren skreiv: "Å, var eg sjølv slikt vatn uti straum ..." Vi tok med dottera vår, Lindis på snart fem år, på utflukta. Sonen vår, Hallvard på tjuefem dagar, ynskte diverre ikkje å vera med. Lindis har til vederlag den gode evna at ho kjem i kontakt med absolutt alle, fordi ho ganske enkelt går bort til dei og stikk fingrane oppunder skjorta deira eller tek tinga deira og slepper dei i bakken. Vi har ikkje tal på kor mange flotte menneske vi har kome i prat med takk vere ho, og i tillegg nokre skikkelege grobianar. I dette tilfellet, ein familie med to småe jenter som dreiv og mata måsane, eller eigentleg endene, men desse vart myrda av måsane i kamp om brødsmulane. Ein typisk sumaridyll, altså. Vi er ikkje særleg glade i måsar, men vi liker dei. Tenk berre på André Bjerkes nydelege dikt "Måken", og omslaget på den glitrande romanen Vi bare kjører, så ser vi av vår veninne Hilde Stålskjær Osen. Men plutseleg kom ein fyr med eit gevær!

"Skumle saker," sa vi, og dytta kvinner og born til sides for å hoppe ut i vatnet og leggje på svøm. Men ikkje kan vi å symje, og generelt var vi berre ein hårsbreidd unna å bli slukte av fossen og skylde i land blant heilt andre måsar på Newfoundland eller Novaja Semlja, då familiefaren ved breidda heldigvis ropte: "Vent! Det er berre viltnemnda som kjem for å avlive ein måse som har ein spisepinne gjennom hovudet. Det var vi som ringde og varsla." "Å ja," humra vi, og børsta av oss vatnet. "Snedig."

 

Måsar er eit populært diskusjonstema om sumaren. Fåe stader har vore så hardt ramma som Berlevåg, der millionar av krykkjer gjer livet nærast uleveleg for menneske. Illustrasjonsfoto.

No trudde vi omsider at vi kunne halde fram med den hundre meter lange turen frå bilen til fossen. Men vi kom ikkje meir enn eit par steg vidare før Lindis fann eit eldre ektepar sitjande på ein benk. Kona hadde sju stakkar, og Lindis la i veg innunder dei, i jakt på den løynde kjernen av denne matrusjkaaktige figuren, som ganske snart synte seg å vera ein ukrainsk babusjka. Ho babla i veg og smilte og lo, men vi ana òg eit skjer av redsle i det kulerunde fjeset hennar. Vi oppfatta orda "Kharkiv" og "stor bomb". "Huff då," mumla vi, og riste på hovudet. "Welcommen in Norway."

Samtala halta og gjekk ei god stund, men kommunikasjonen vart berre dårlegare og dårlegare, og det er inga overdriving å seia at han snart kollapsa totalt. Men då fann den snarrådige babuskjaen fram mobiltelefonen sin – dei kan sin teknologi, dei raudkjaka og potetpannekakebakande ukrainske bestemødrene – og i neste augneblink hadde ho på tråden ei ukrainsk veninne som snakka norsk. Denne dama fekk forklåra oss kva som var det eigentlege problemet: Ekteparet hadde vore ute og spasert heile dagen – etter seiande budde dei på Lademoen og hadde gått heilt derifrå, noko vi riktig nok ytra tvil om, sett i lys av den generelt ganske gravide forma deira – men så var dei altså komne hit til Øvre Leirfoss, og her fekk dei auga på denne mannen med gevær. Synet gjorde dei særs nervøse, for dei frykta at dei no rett og slett hadde forvilla seg inn på militært område og kom til å bli skotne.

Då vi høyrde korleis det heile hang saman, måtte vi storflire. "Nei då," sa vi, "berre hald dykk unna måsen med ein spisepinne gjennom hovudet, så skal det gå bra!" Dimed var den misforståinga løyst, alle lo og dansa ein ukrainsk folkedans, og det er ingen tvil om at dei aldrande ukrainarane vart svært glade for å kunne halde fram med spaserturen sin. Ja, så takksame var dei, at dei like godt inviterte oss på ferie til Kharkiv. Moralen, slik vi oppfattar han: Ingenting er så gale at ein ikkje kan skrive noko slags meiningslaust vås om det.

SISTE: Viltnemnda melder at måsen med spisepinnen gjennom hovudet no er skoten. Vi lyser fred over hans minne, men vi har diverre ingen opplysningar om kvar måsar, som lever store delar av jordelivet sitt i himmelen, hamnar når dei er daude. Sannsynlegvis i Gudbrandsdalen.

Jetsetlivet, igjen

Vi har tidlegare rosablogga i det vide og breie om korleis det er å vera ein D-kjendis. No vil vi halde fram med dette. Vi trur det kan trøyste dykk i det monotone kvardagslivet dykkar å vita at nokon lever så glamorøst og ekstravagant som oss. Vi vil eksemplifisere det flamboyante ved tilværet vårt ved å fortelja om berre to av dei (totalt to) gloriøse turneane vi har vore på denne våren. 

I månadsskiftet mars–april var det Sunnmøres snøkledde alpar vi turnerte. Det byrja svært luksuriøst med flytaxi til Værnes (fordi flyet skulle gå så gudsjammerleg tidleg at det ikkje var mogleg å ta flybuss, og fordi kona trong bilen medan vi var borte). For å fly til Ålesund måtte vi om Oslo. Då vi kom til Gardermoen, las vi feil på tavla på veggen, og trudde at flyet vårt vidare var i ferd med å lette, så vi sprang som ein galen heilt til den andre enda av flyplassen med ein sekk smekkfull av bøker på ryggen. Vel framme såg vi at vi hadde lese feil, så vi byrja springe til det andre flyet til Ålesund som stod lista opp på skjermen, nok ein gong i andre enda av flyplassen. Men dette viste seg å vera eit Norwegian-fly, medan vi skulle flyge med SAS. På grunn av dei to bomturane var det no temmeleg kort tid att til SAS-flyet vårt skulle gå, så vi trudde at vi igjen måtte springe for å nå fram i tide, og vi sprang og sprang på kilometervis. Men dette flyet var i praksis litt forsinka, så den siste laupeturen vart òg forgjeves. 

Gjennomblaute av sveitte og forkrøpla av prolapsar landa vi i Ålesund. Der venta heldigvis ein leiebil på oss. Så køyrde vi lengre enn langt, til Stranda ungdomsskule. Der snakka vi til skuleelvar. Artig å sjå at så mange møtte opp, sjølv om ingen av dei hadde noko val. Same kveld, då vi heldt eit ope arrangement på biblioteket i Sykkylven, kom tre personar. Ein av dei var Erlend Hukkelås Gaustad, som bur på Vatne på Sunnmøre og ville støtte oss psykisk. Etterpå sjekka vi utelivet i Sykkylven – det var ein pizzarestaurant. Vi åt ein pizza og drakk eit par øl med Gaustad, som riktig nok ikkje kunne drikke, fordi han køyrde. Han var så venleg å køyre oss attende til hotellet etterpå, ved ferjeleiet. Vi såg fram til ein drink i hotellbaren, men tilsynelatande var vi den einaste gjesten på heile hotellet, og innehavaren hadde lagt seg. Det gode nyhendet var at vi fekk ha alle spegelegga i frukostbufeen for oss sjølve. Så var det ut på landevegen att, til Fosnavåg, der vi igjen predika for ungdomsskuleelevar. Artig å sjå at så mange møtte opp, sjølv om ingen av dei hadde noko val. Til slutt køyrde vi attende til Ålesund, langt det òg, for å ta flyet heim. Det var ikkje vanskeleg å finne det rette flyet på Vigra. Men ikkje før hadde vi sett oss i flysetet, så måtte kapteinen diverre annonsere at det var oppdaga ei flis i flyvengen. Så det gjekk ikkje an å fly med dette flyet, og det var ikkje akkurat slik at dei hadde eit anna fly i bakhand heller. Sluttresultatet: småpene fem timar forseinking. Til vederlag fekk vi plass i "SAS pluss" då vi fyrst kom oss i lufta. Der er alt gratis, både ein øl og ein snacks. Vi hadde ikkje lyst på ein snacks, men jaggu bad vi om ein snacks likevel, berre for å hemne oss på flyselskapet. Vi har den snacksen i kjøkenskapet vårt enno, og der skal han få liggje. 

Ferjer og fjell, det er den enkle oppsummeringa av turneen vår på Sunnmøre. Biletet er moglegvis frå sambandet Hundeidvik–Festøya, som var endå tommare enn føredraget vårt i Sykkylven. Men det kan vera ei anna ferje òg, for det vart etter kvart så mange ferjer at det gjekk fullstendig i surr for oss. At vi rakk dei alle, verkar i ettertid nærast mirakuløst. 

Turneen i byrjinga av mai var om mogleg endå betre. Ikkje eit vondt ord om Sunnmøre, men vi har som kjend eit spesielt hjarta for Finnmark. Trygg Jakola i Vestre Jakobselv, som vi kjenner frå det kvenske, iscenesette gjennom Folkeakademiet i Nord-Hålogaland ein turné for oss i Aust-Finnmark. For ei ære! Vi landa i Kirkenes, og møtte ungdomsskuleelevar der òg, på biblioteket. Ein russisk bibliotekar synte oss med stoltheit den store russiskavdelinga deira – tankevekkjande. Så hadde vi tid til ein betre middag i den kulinariske kategorien som er Finnmarks spesialitet, thaimat, før bussen vår gjekk mot Vadsø. Nok ein luksus dette, å sleppe å køyre og berre kunne sitja og glo ut på landskapet. Vi har jo vore på nokre turar i Varanger tidlegare, men då i bil og i fylgje med folk som av ulike grunnar har vore ute av stand til å køyre, så vi har alltid enda opp som sjåfør. Bussen var svært punktleg, og vi kom til vakre Vesisaari i passeleg tid før kveldens seanse på det store og moderne biblioteket i byen. Der skulle nemnde Trygg Jakola bokbade oss, noko han gjorde med stødig hand. Frammøtet var faktisk òg glimrande. Etterpå vart det sjølvsagt bankett, først ein Qvænbrygg på hotellet i lag med Jakola med kone og granne, deretter ute på byen. På ein av Vadsøs mange nattklubbar møtte vi tilfeldigvis ein fyr frå Porsanger som vi tidlegare berre så vidt har snakka med, men som vi no fekk høve til å bli litt betre kjende med. Svært interessant. Det er vel neppe naudsynt å nemne at vi sov som ein stein den natta; opplevingane hadde vore så mange.

Neste dag var det elevar ved Vadsø vidaregåande som høyrde på oss, og dei sat som tende lys på stolane sine. Etterpå fekk vi tid til kultur òg, ei vitjing på det temmeleg nye og svært sjåverdige Kvenmuseet i kvenhovudstaden. Kona vår figurerer forresten både i taket og på ein vegg der. Vi kjøpte endåtil med oss ein suvenir frå museumsbutikken, Samuli Paulaharjus legendariske På Finnmarks ytterste øyer, i spildrande ny omsetjing frå finsk ved Mikael Holmberg. Ei gåve ikkje berre til oss, men til verda. Såleis fekk vi endå meir lesestoff til den litt for korte bussturen vidare ut til Vardø, som var siste stogg på turen vår. Det var reint fascinerande å sjå korleis vêret endra seg utover langs kysten: I Vadsø var det vår, i Vardø full vinter og som vanleg sterk vind – men òg, det må seiast, vakker song frå tusen måsar. Vi måtte nesten berre le av vêret, det var så fantastisk. Sjefen på staden der vi overnatta, ein innfødd vardøværing som i ein periode var den einaste kvite drosjesjåføren i Baltimore, Maryland, USA, fortalde forresten ein vits om dette med Vardø og vind då vi tok ein drink med han i foajeen, eller rettare sagt i TV-kroken, der han tilsynelatande alltid sat med ein drink (det var trass alt onsdag, og vår): "Veit du kva som skjer med ein vardøværing når det blir vindstilt?" spurde han. "Nei, grei ut!" ropte vi. "Han tippar framover." Det er verkeleg litt av eit etablissement denne bartefine branden og den snakkesalige amerikanske kona hans administrerer: Namnet er Meieriet, tidlegare "funpub", no generell bygning med nokre soverom i overetasjen. Møblementet, tapetet, vêret ... Alt var berre heilt perfekt. Det vart forresten Finnmarks nasjonalrett til middag igjen, thaimat. Til føredraget vårt i det såkalla Glasshuset midt i Vardø sentrum kom fåe frivillig. Men heldigvis hadde pensjonisten som var kontakten vår i byen, pressa ein lærar til å presse elevane sine til å koma, sjølv om arrangementet altså var på kveldstid. Dei skulle visst få heftig avspasering seinare som kompensasjon. Kva læraren fekk for å vera til stades, veit vi ikkje. 

Vårnatt i Vardø, sett frå rommet vårt på Meieriet. Bilen tilhøyrer den tidlegare einaste kvite drosjesjåføren i Baltimore. Om det er den same bilen som han nytta i Baltimore, er riktig nok uklårt.

Turneen vart avrunda med full bankett på verdskjende Nordpol kro. Vi sat lenge åleine i eit hjørne, men slikt vedvarer aldri i Finnmark: Plutseleg kom vi snakk med ein fyr som vi ikkje hadde noko sams med og heller ikkje likte spesielt godt, og det vart ei utruleg hyggeleg og gjevande samtale. Vel attende på Meieriet tenkte vi at det no var på tide å gjera som stjerner flest, nemleg kaste møblar ut i bygatene. Men vinden var for sterk, vi fekk ikkje opna vindauga.

Ingen andre på maltesisk storfilm

Det har vore nok ein seig og trasig koronavinter, der smittefare ved bruk av tastatur til og med har hindra oss frå å gjera det vi elskar, nemleg å oppdatere bloggen. Altså har vi neppe vore åleine om å sjå fram til lysare tider. 

Men er det ikkje det eine, så er det det andre: Våren kom no som vanleg, han, men så måtte det sjølvsagt bli krig. Det einaste positive som kan seiast om krigen, er at han på mirakuløst vis ser ut til å ha gjort slutt på heile koronaen, nærast over natta. Men alle som i to år har kost seg med å jamre om korona, jamrar no i staden om atomkrig og jod, så jamring blir det lell.  

Ikkje di mindre trudde vi at mange ville søkje ut av sine klamme stover no i vårløysinga, og omfamne det vesle som finst att av levande kulturliv i Trøndelag. Sjølve inviterte vi iallfall med kona på ein "date" her forleden dag (vi er ikkje sikre på det norske ordet, men det må helst vera "dato"), der vi skulle eta ein betre middag – til og med fleirkulturell, av typen indisk – og gå på kino. 

Det var ikkje vanskeleg å velja film: Mellom alskens norsk ræl og amerikansk møl, dukka tittelen Luzzu – fiskaren frå Valletta opp. Maltesisk film skal ein ikkje kimse av, som kjend, så vi sprang frå restaurantbordet i god tid for å vera sikre på å få billettar. Deretter såg vi oss om i vrimlearealet etter kjentfolk. Vi tok det for gjeve at vi dei fleste vi kjenner hadde tenkt seg på Luzzu – fiskaren frå Valletta denne vakre onsdagskvelden. Men det var berre framande å sjå, så vi rekna med at alle vener og kjende allereie hadde gått inn i salen.

Fiskaren Jesmark i sin tradisjonelle luzzu. Men alt er ikkje så idyllisk som det ser ut til. Moderne fiskeripolitikk gjer livet vanskeleg for Jesmark, som må ut i grumsete farvatn for å kunne forsyrgje den sjuke sonen sin. 

Då vi sjølve kom til salen, trudde vi fyrst at vi måtte ha gått feil. For endå det no berre var ein halvtime att til start, fanst det ikkje ei levande sjel å sjå på eit einaste sete. Vi kontakta til og med ekspeditrisa for å høyre om vi hadde hamna rett, men jodå, det hadde vi. "Det er berre de to som har kjøpt billett," sa ho, og av denne vitsen lo vi høgt og hjarteleg: "Ja, det skal du ha oss til å tru!" No vel, tenkte vi, folk har sikkert vore på ymse soarear og vernissasjar tidlegare på kvelden, dei kjem vel ramlande i siste augneblink. 

Men nei, ingen kom. Gjennom heile den nydelege filmen, eit moderne arbeidarklassedrama spekka med tradisjonelle båtar og eksotiske fiskar, hadde vi og kona salen for oss sjølve. Korleis kan dette vera mogleg, at berre vi i heile Trondheim ynskte å sjå Luzzu – fiskaren frå Valletta denne vakre onsdagskvelden? Om sant skal seiast, er vi framleis i sjokk. Vi kan difor ikkje skrive meir no, og sannsynlegvis ikkje på lenge. 

Diverse opplysningars nyttårstale

... utgår diverre i år på grunn av korona. Det vil seia, vi hadde aldri tenkt å halde nokon nyttårstale, men det er kjærkome å kunne gje inntrykk av å ha tenkt å gjera det, og vi har jo merkt oss i samfunnet elles at korona kan brukast til å orsake nærast kva som helst. 

Ein av dei fyrste dagane i 2021 bygde vi denne snømannen på verandaen, som eit vonfullt symbol på vona om eit år fylt av glede og von. Han levde ikkje lenge. 

Faktisk kom vår største siger i 2021 heilt på tampen, då vi, for å unngå å påføre elevane våre tap av dyrebare timar i det essensielle faget diktanalyse, ynskte å endre datoen for vår dotters rutinekontroll hjå augespesialist ved St. Olavs hospital, og hospitalet per telefon fortalde oss at dei på grunn av korona ikkje lenger kan flytte på timar. Dei kan altså ikkje gå inn i kalenderen og sjå om det tilfeldigvis finst ein annan ledig time, noko som truleg ville ha teke telefondama kortare tid enn å forklåre oss kvifor ho ikkje kunne gjera det. Denne meiningslause praksisen sende vi sjølvsagt ein lang skriftleg klage på, og fekk då likevel endra datoen frå 19. januar til 17. mars. Vi, ein innbiten helsemotstandar, slo altså knock-out på sjølvaste St. Olavs hospital! Som ein klok vinnar ein gong sa: Éin siger til som denne, og eg er fortapt!

 Også 2021 vart eit herleg år for dei som liker å moralisere over andres framferd og tvinge på dei munnbind i utide. Vi har i det minst prøvd å tenkje på miljøet ved å bruke det same munnbindet gjennom heile året, medan andre, i munnbindet, har funne endå ei forbruksvare som kan kastast i naturen etter kort tids bruk. Her ser vi tre munnbind hengjande i ein einaste liten busk nær heimen vår på Risvollan; de kan sjå føre dykk korleis dei store bjørkene ser ut. 

Du les no Diverse opplysningars tradisjonelle nyttårstale, arrangert kvart år sidan nettsida starta opp i 2016, riktig nok med opphald i 2017, 2018 og 2019, samt i 2020 på grunn av korona. Vi ynskjer å dele ein vakker biletkavalkade med dykk, med nokre høgdepunkt frå året som har gått, men då treng vi diverse tekstpassasjar innimellom for å unngå krøll med kodinga av nettsida, så difor held vi fram med å tala sjølv om vi strengt teke ikkje har meir å seia.

Som vanleg har vi i 2021 vore opptekne av å koma oss ut i naturen. Her ser vi mor vår og dotter vår under ei idyllisk haustutflukt til lauvskogen nær det gamle sanatoriet, sinnssjukehuset, eldresenteret, asylmottaket og leilegheitskomplekset på Ringvål. 

V. K. Krishna Menon tala som kjend i nær åtte timar i FN til forsvar for Indias rolle i Kashmir, og i Stein Bjerksets 50-årsdag på Bjørgan i Soknedal måtte alle gjestene halde fleire talar, i tur og orden kring langbordet, sjølv dei som ikkje hadde førebudd eit kløyva ord. Mange hadde vorte såpass fulle innan det for andre eller tredje gong var deira tur til å tala, at dei heldt den same talen ein gong til. Ein av dei gløymde endåtil kven som hadde bursdag, og heldt tale til einkvan heilt annan. Denne anekdoten har vi sannsynlegvis brukt i minst ti talar tidlegare. Men folk er jo glade i tåpelege tradisjonar, difor denne tåpelege anekdoten i denne tåpelege nyttårstalen. 

Nokre turar utombys har det òg vorte; mellom anna har vi fått utforska vår nasjons hovudstad litt nærare. Biletet er noko slørete på grunn av smog på linsa, men her ser vi altså ein vaskekte månefisk symjande rundt i nærleiken av Akerselva i Oslo no i november. Eit verdig punktum i soga om 2021. 

Då gjenstår det berre for oss å avslutte talen, og det er dette vi no gjer gjennom å avslutte talen, ved å erklære at vi no avsluttar talen.