Gudar i buskane

Det er veldig artig å kjenne ein del musikalske menneske. "All kunst strever etter å bli musikk," skriv Lars Norén, "også musikken." Ikkje at vi skal skryte på oss å vera kunstnarar. Men vi liker jo å skrive, som de smerteleg har registrert, og den beste sjansen vår for å nå eit publikum av ein viss storleik, er nok å få det vi skriv omsett i musikk. Då treng vi hjelp av vener, for sjølve kan vi lite eller ingenting om musikk. Vi liker å høyre forskjellige artistar og instrument, naturlegvis, vi vil påstå at vi har ein allsidig musikalsk smak. Men vi veit ikkje skilnad på ein einstroken giss og ein punktert ass, for å seia det såleis. 

Vår gode ven operasongaren Sverre Johan Aal, som vi opprinneleg kjenner gjennom bridgen, har opp gjennom åra engasjert oss i nokre småe og litt større skriveoppdrag, der målet har vore å gjera det skrivne til musikk. Etter vår meining er han ein framifrå tekstforfattar sjølv òg, korleis skulle han elles kunne prestere fylgjande line i ei omsetjing av Mozarts kjende katalogarie til trøndersk: "Det e alle slags damer, / både negra og samer." Men han meiner openbert at vi har det vesle ekstra. Difor fekk vi førespurnad om å skrive libretto til ein opera han kunne setja opp i heimbygda si, Øvre Kvam i Steinkjer kommune.

Vi var ikkje tunge å be, sjølv om vi fyrst ikkje hadde aning om kva vi skulle skrive om. Men vi måtte tenkje i retning humor, ikkje for avansert, noko som kunne gjerast visuelt og fengjande for alle slags damer, både negra og samer, og for alskens menn òg for den del. Tilfeldigvis hadde vi på den tida nettopp fått Knut Ødegårds nyomsetjingar av diverse Edda i julegåve, og det slo oss at den gode, gamle Trymskvida kunne vera noko. Dimed var det gjort. Aals songarkollega Simon-André Jacobsen fekk i oppgåve å komponere musikken, og vi byrja lire av oss tekstar han kunne vri sin musikalske hjerne ikring. Ein god del fram og attende måtte det nesten bli, for vi er ikkje akkurat meritterte librettistar, og det ordtunge babbelet vårt kunne nok stundom vera vanskeleg for komponisten å ta seg fram i. Men det vart eit sluttprodukt til slutt, eit vi ikkje følte at vi trong å skjemmast av, jamvel om teksten inneheldt ein del formuleringar så skammelege at vi aldri sjølve ville teke dei i munnen vår.

Frå bryllaupsfesten. Siv, ståande, held tale til si venninne Frøya, eigentleg Tor. Til venstre Loke, bortom Tor den forventningsfulle brudgommen Trym. På flankane sit bryllaupsgjestar, svigermor, prest, klokkar og meir. Foto ved regissøren.

Alle kjenner vel soga i Trymskvida, som i operaen ikkje avveik nemneverdig frå originalteksten: Jotnen Trym (Sverre Johan Aal) stel hamaren til Tor (Lars Eggen). Trym krev den fagre Frøya til vederlag om han skal gje Mjølner attende. Men Frøya figurerer ikkje eingong på scena, så uaktuelt er det for henne å gifte seg med ein jotun. Gode råd er dyre, men heldigvis kjem den utspekulerte Loke (Simon-André Jacobsen) på at det går an å kle ut Tor som Frøya. Tors koleriske kone Siv (Nina Sætherhaug) har òg ein stor finger med i spelet. I andre akt kjem den løyndomsfulle guddommelege trioen til Jotunheimen, der det skal haldast bryllaupsfest. Her er det duka for full kulturell forvirring, kva gjeld manerar, språk, religion og ikkje minst kjønn.

Meir treng neppe seiast om handlinga. Vi blanda oss heller ikkje nemneverdig borti regien. Den profesjonelle Marit Grytnes Dullaert frå Kristiansund gjorde den jobben, og godt var det, for resultatet vart etter vår meining glimrande. Musikk og song sat naturlegvis som støypt, med Lars Eggens hustru Eva Holm Foosnæs bak klaveret. Både dei profesjonelle aktørane og dei mange amatørane frå Kvams kormiljø gjorde dertil sterke skodespelartradisjonar, og spesielt det fysiske artisteriet mesmeriserte oss. Den tidlegare ballettdansarinna Dullaert må ha hatt nokre svært effektive triks i ermet. Publikum såg stort sett ut til å vera nøgde, og billettsalet gjekk i grunnen bra til alle dei tri førestillingane. Sjølve køyrde vi oppover til fredagsshowet, og fekk etterpå vera med på feiringa bak sceneteppe i Skauna ungdomshus. Der var det nokon som trakk opp Trønderavisas blodferske melding av operaen, og den verka heldigvis positiv. "Imponerende buskopera," var ei utheva formulering. Riktig nok er vi usikre på kva som ligg i dette merkverdige uttrykket "buskopera", men personleg har vi alltid vore opptekne av flora, og forskjellige typar buskas tenkjer vi på som utelukkande eit pluss. Vi vil avslutte med eit lite utdrag frå librettoen, den forkledde Tors tale til brudgommgen. Dette er stor lyrikk, så hald dykk fast.

Ekteskapet det forvandlar
alt som er kult og bra
til eit forferdeleg rot.
Ekteskapet det handlar
om å gje og om å ta,
og endå overleve.
Den eine strekkjer ut ein fot.
Den andre tek imot,
og svarar med ein neve. 

Vi to kan aldri einast.
Såleis må det vera.
Vi har ikkje same kropp.
Min er vakrast, reinast.
Finst ingenting å gjera
med allnaturens lover.
Mannen er ein diger flopp,
og kvinna er på topp
når samlivet er over.