Ein sjømann seglar vekk

Vi hadde ein draum: Ein gong å hyre inn Tommy Skalmerås til å ta oss med i sjarken sin på ei sjøreise langs heile Finnmarkskysten. Frå Nordfugløya inn mot Loppa øy og ned i fjordane i Loppa kommune, til Skavnakk og Langfjordbotn og Nuvsvåg, kringom Stjernøya, Seiland og Sørøya, til Jernteppet pub i Hammerfest, til Rolvsøy og Ingøy og over til Havøysund, til Gjesvær og kringom Nordkapp til Kjelvik og inn på Nøden pub i Honningsvåg, inn Porsangerfjorden til Åstedet vertshus og Alibiet nattklubb i Lakselv, nordover att via Djupvika, Flatvika og Rekvika, ja, alle dei ørsmåe, fråflytte gamle stadene ut mot Sværholt, og kringom det store fuglefjellet ned att i Laksefjorden, til Springstein og Veidgam og Veidnes, og like til Kunes, og ut att til Lebesby og Kalak og Torskefjord, via Kifjord og Dyfjord inn forbi Finnkirka til Kjøllefjord, og ut att til Skjøtningberg og Mehamn, og med ein betre boknafiskmiddag i Tommys eigen kåk i Gamvik, og kringom neset til Omgang og inn i Finnkongkeila, ja, heilt ned til Langfjordnes og Nervei og Laggo, og innom Manndrapselva til Smalfjord, ja, nesten inn i Tanas delta, og ut att til Gulgofjord, og kringom Tanahorn til Berlevåg og Båtsfjord, og forbi Makkaur til Syltefjord, og endeleg ned mot Meieriet pub i Vardø, og via Kiberg og Skallelv til Vadsø, og innom Bugøynes, og ut att til Havna pub i Kirkenes, og deretter – kven veit? Heile vegen skulle vi stå i baugen med vinden i håret og nippe til ein bayer, i blind tillit til at sjøfararen Skalmerås ville styre skuta med full kontroll.

Det verste er at det slett ikkje var ein urealistisk draum. Vi la han til og med fram for Skalmerås på Macbeth i mai, under lunsjpausen i partevlinga under Trondheim cup, og han var positiv som alltid. Vi hadde jo sett alle bileta han la ut på nettet frå seglasane sine «på Finnmarka», sett han erklære at han ganske enkelt elska dette livet han no fekk leva. Postadresse i ørvesle, kanskje litt dystre Gamvik, men eigen fiskebåt og fridom til å segle dit vinden og fisken måtte lokke han. Ein må ovundre ein mann som han, som bruker tid på å finne sin veg i livet, men som finn han til slutt, og som vågar å gå han – eller segle han.

Tommy Skalmerås går på line, ein festleg aftan under Bridge-EM i Tromsø sumaren 2015.

Mange kjende Tommy Skalmerås betre enn oss. Men han er ein av fåe vi alltid har gledd oss til å møte, fordi vi har visst at det hjå han alltid venta oss ei god samtale. Som så mange andre vi i dag kan kalle vener, møtte vi han òg gjennom bridgen. Han var ein kreativ, glimrande kortspelar, som rakk å gjera det bra medan han enno satsa på bridge. Men han visste heldigvis at livet har meir å by på, og han var ein av dei typane det ikkje er for mange av innan bridgen, som ein verkeleg kan snakke med om kva som helst – noko vi då òg gjorde. Han var openbert intelligent, hadde lese mykje og var svært godt orientert om verda ikring seg. Han hadde ein fabelaktig humor, samstundes eit sterkt politisk medvit og ein høg moral – men stod så langt ifrå det pretensiøse og skinnheilage som det er mogleg å koma. Det fyrste distinkte minnet vårt om han – ein episode som fleire nok kan hugse – skriv seg frå den aller fyrste tida vår i Studentenes bridgeklubb. Vi var faktisk ikkje eingong studentar enno, men 16, 17 år gamle, og ville så gjerne vera med dei noko eldre studentbridgespelarane ut på byen. Men korleis skal ein liten, naivt utsjåande tenåring koma inn på Sake pub? Jo, Skalmerås lånte oss skinnjakka si, og vi passerte dørvakta utan vanskar. Sidan den gongen har det vorte mange fine møte på mange forskjellige stader, no seinast i sumar i eit godt element for både oss og han, i kameraten Åsmund Forfots loftsleilegheit på Møllenberg. Som Forfot er Skalmerås frå Rissa, og då vi hadde sumarjobb i avisa Fosna-Folket i fjor, måtte vi naturlegvis bruke Skalmerås som objekt for den briljante spalta «Dagens fosning». Per telefon frå eit skipsdekk svara han tolmodig og så godt han kunne på dei idiotiske spørsmåla våre. «En sjømann elsker havets våg» vart overskrifta.

Ein arbeidsdag på Finnmarkskysten. Havøya i forgrunnen, Rolvsøya og Ingøya mot nordvest. Foto ved Tommy Skalmerås, lånt frå Facebook.

Men no er det altså slutt. Tommy Skalmerås døydde brått og uventa i Tromsø tidlegare denne veka. Det var djupt sjokkerande og useieleg trist å høyre det. Eit dyrebart menneske er borte, ein god ven som vi vil takke ærbødig for alle lyse minne. Tankane våre går særleg til brørne Jørgen og Per Atle, som vi òg er så heldige å kjenne, og til familien elles. Til den lærde, modige og godhjarta Tommy Skalmerås, vil vi tillata oss å avslutte med nokre lyriske ord frå Gunnar Reiss-Andersen.

Spør du, vandrer, hvem jeg er
svarer jeg deg: – En usynlig.
Jeg er bare dette her –,
stenene i stranden, suset
i den grå novemberluftens
havomsuste furutrær. 

Spør du ennu hvem jeg er,
svarer jeg deg: – Jeg er tyngden
av en dyp og rik erindring,
gullet på de mørke skjær
før det mørkner stumt og kaldt –,
en usynlig som ser alt –,
blind av glans fra diamanter
i den grå novemberstrandens
hvite rand av salt. 

Er det ennu ikke nok –,
spør du nok en gang og stirrer
på en værslitt måkeflokk,
svarer jeg deg mens jeg tvinger
dine øyne til å finne
et skjelett med brukne vinger
som en dønning slår i blinde
mot en gullrød rulleblokk – 

Jeg er dette og en sommer
som er sluknet.
Død og druknet
er jeg også –, død og borte
i det bunnløst grå og sorte,
derfor nær som ingen annen
denne høststrands diamantglans
i en sneblek rand av salt. 

Under lysene som brenner
bak de hvite vintre er jeg
allerede ett med lyset
fra det endeløse alt.

Då vi forstod at vi ikkje kom til å vinne Proffen-cupen

I går var det endeleg tid for den årlege Proffen-cupen, eit høgdepunkt i bridgeåret. Lokalet var igjen ærverdige Frimurerlogen, utan at det vart drive så mykje som ein sekund frimureri mellom bridgespelarane denne kvelden. Nei, tevlinga er laus i kvitsnippen, med ein utprega "sosial" profil, stengt for kvinner og andre oppviglarar og renkesmedar. Det er lov til å ta "eit par øl" undervegs, dette i ånda til den altfor tidleg avlidne Rune "Proffen" Brattgjerd. Om nokon heidrar minnet vårt med ei arrangement berre halvparten så bra når vi ligg under torva, skal vi vera svært nøgde med det vi fekk utretta i livet.

Sjølve det bridgetekniske er av underordna tyding i denne tevlinga, og at spela ikkje blir overanalyserte, skal nok mange, vi sjølve inkludert, vera glade for. For vår del såg det svært lyst ut etter det fyrste av dei 30 spela, då vi gjennomførde eit ganske småpent motspel for beita i ein hjarterutgang. Men så vart alt snudd på hovudet i det andre spelet, og vi forstod der og då at det ikkje kom til å bli nokon siger på oss i år heller. Stein Bjerkset, som vi eigenhendig valde oss ut som makker i denne fyrste tospelsrunden i singeltevlinga, presterte nemleg ei melding som vi vil nominere til kåringa av årets verste. Han sat med fire småe, esset tridje, esset fjerde og tia dobbel, og høyrde oss opna 1 kløver. Inn kom 1 hjarter, og no oversåg Bjerkset ein spar og valde å melde 1 grand. Det var for så vidt ikkje så ille, til hans forsvar skal det seiast at lyset i Frimurerlogen var temmeleg nattklubbaktig endå klokka enno berre var rundt tri på ettermiddagen, og han har unekteleg svært dårleg syn. Det dumme var at han like etterpå faktisk oppdaga den oversette sparen, og dimed fekk han dårleg samvit. Så når det no gjekk 2 hjarter frå nestemann, pass frå oss og 3 hjarter som sperr frå opnaren, plukka han fram 3 spar! 3 spar! På fire småe! Med ein annan makker ville vi knapt trudd det vi såg frå den andre sida av bordet, men vi veit jo godt at Bjerkset har nokre synsrelaterte uhell innimellom, så meldingsforlaupet var sånn sett ikkje så uvanleg. For å seia som ein politikar vi såg på nyheitene nyleg, konfrontert med ei eller anna daddelverdig sak: "Det er sjokkerende, men vi er ikke overrasket." Spørsmålet var berre kva vi med våre 14 punkter og 4–4–4–1 no skulle gjera. I ettertid ser vi at vi burde passa, for det var jo odds for at det ekstra kortet Bjerkset no tilsynelatande hadde oppdaga, var eit småkort og ikkje eit ess. Men på den andre sida kunne det jo vera fleire ekstra kort han hadde oppdaga ... Så vi lyfte til utgang, og Bjerkset kunne berga med éi beit, men gjekk to.

Rein botn, iallfall nesten. Vi ramla ned under middels, og derifrå og inn gjekk det berre éin veg: opp og ned. Men ein utsøkt, gentlemansaktig aftan vart det likevel, med stort fokus på det sosiale, som sagt, og vi gler oss allereie til neste år.

Pinnibelt

Som nokre kanskje har fått med seg, fekk vi til den 29. bursdagen vår to pinnedyr, i gåve av den svært dyregode eldre systera vår. Ho har halde både edderkoppar, slangar og ymse øgler, no held ho katt, høner og liknande. Sjølve har vi berre hatt eitt kjæledyr tidlegare, og det var òg ein vandrande pinne, som vi gav namnet Benito. Han fekk eit langt og lykkeleg liv i lag med oss på den gamle hybelen vår på Valentinlyst, den såkalla Kjellaren. Men på Risvollan, der vi no bur, må det vera eller anna med klimaet eller dei kulturelle tilhøva som ikkje høver den sære personlegheita desse skrømtinsekta (phasmatodea) gjerne har. 

Det eine pinnedyret døydde nemleg etter berre fåe dagar. Det andre, som vi rakk å døype Grautpinn, greidde seg tilsynelatande godt i ein månads tid. Deretter gjennomgjekk han eit hamskifte så dramatisk at det kosta han fire av seks bein, og sambuaren vår sende ut daudsmelding til slekt og vener. Det var ei overdriving, i røynda var han berre i koma, og han vakna opp att etter kvart. Vi vurderte aktiv daudshjelp, men det er no ein gong slik at beina kan vekse ut att på desse skapningane, så all von var tilsynelatande ikkje ute.

Men så var ho likevel det, for nokre veker seinare ebba livet til den vesle pinnen stille og fredsommeleg ut. No klamrar vi oss til vona om at dette dyret med den utrulege evna til sjølvformeiring, kan ha etterlate nokre egg i jorda, ein liten kvist eller to som kan føre den stolte arven vidare. Men kva med oss: Er vi eigentleg verdige ein andre sjanse som forsyrgjarar? Enn så lenge må vi trøyste oss med Inger Hagerups vakre dikt om hennar eige pinnedyr, "Strofe med pinnen", som vi òg siterte ved Benitos daud.

Den gang jeg levde, sa den døde pinnen,
da var jeg bare jeg og ingen annen.
Nå er jeg havet, himmelen og vinden
du føler stryker deg så svalt om pannen. 

Jeg elsket deg nok, men jeg så deg ikke.
Jeg var meg selv for heftig og for meget.
Nå ser jeg på deg med det store blikket
som solen modner kornet med på neket.

Det var for trangt i rommet og i tiden.
Men døden er så åpen og så stille,
og alt har hendt for lenge, lenge siden
av disse altfor mange ting jeg ville. 

Og når du kommer etter, hvisket pinnen,
da skal jeg vente i den svimle svingen.
Bak havet og bak himmelen og vinden,
der vi skal være evige og ingen.

Menn som ringjer

"Jula er høgtid med tradisjon," heiter det i songen, og malapropos tradisjon og medmenneskelegheit og så bortetter, tenkte vi å ta føre oss ein av fåe tradisjonar vi sjølve har eit forhold til, nemleg den å slå på tråden. Sjølve slår vi sjeldan på tråden, men heldigvis har vi nokre vener som likevel slår på tråden til oss, uskuldige offer for Becketts syndrom: "Eg har ingenting å seia; likevel må eg tala." Det er desse arme sjelene som her skal få ein hjarteleg takk.

Den fyrste er Erlend Gaustad, seminarist i Haram kommune, som ofte ringjer oss og kjeftar oss opp for ikkje å ringje han. Tradisjonelt har han ringt ofte, gjerne til ukristelege tider, som den einslege gjesten på Øyra pub på Vatne, eller frå kjøkenbordet til far sin på Titran. Han er ein av dei argaste forsvararane av denne noble norrøne bygdetradisjonen å slå på tråden, ei interesse han har ervd ikkje minst frå onkelen sin, Rune Gaustad, som sjølv ringjer frå Titran når han er der, og til Titran når han ikkje er der, alltid med den same opningsfrasen: "Kårr'n sæi ferr nå den kar'n da?" Han kan godt ringje på nytt ein time seinare, og stille akkurat det same spørsmålet. Erlend Gaustads eigen signatur er forresten den plutselege avskilshelsinga, gjerne etter ein times snikksnakk om vått og tørt: "Vi sei det sånn så læng," vel å merkje utan at noko som helst har vorte avtalt, inga semje har vorte nådd. Men litt urolege er vi, for no har Gaustad utruleg nok vorte far (gratulerer, forresten), og vi tek oss i å undre: Er det fare for at han no vil ringje sjeldnare? Men på den andre sida: Kva anna skal ein gjera i dei lange nettene når barnet ligg og vrælar?

Så er det Håkon Lyng, overarkivar i Arbeidstilsynet i Trondheim og assisterande kaptein på kvisslaget Levon Helm. Han ringjer under eller etter vitjingar på Mellomveien pub, for å konfrontere oss med dei mange og skandaløse brota våre på kvisslagets komplekse byråkratiske statuttar. Lyng er alltid omgjeven av damer når han ringjer, flust med damer, på puben eller heime. At han altså likevel finn tid til å prioritere kapteinsrolla og det veldige ansvaret ho medfører, er rett og slett førebiletleg, og seier litt om kva formidabel leiarfigur han er. Det kan vera tilsynelatande bagatellmessige tilhøve det gjeld, som at søknaden vår om permisjon frå kvissen kom inn elleve i staden for dei forskriftsmessige tolv vekene på førehand, men som eineveldig assisterande kaptein veit han at slike tilhøve i røynda er alt anna enn bagatellmessige: Sluntrar ein unna den korrekte prosedyren berre ein einaste gong, om aldri så lite og umerkeleg, byrjar sjølve grunnfjellet i organisasjonen slå sprekkjer, med ein plutseleg og daudbringande kollaps som overhengande risiko.

På helgekveldane ringjer òg Stein Bjerkset, fysioterapeut i Rennebu, og han kan vera av dei seigaste, mest uthaldande telefonistane, der han sit på hytta si i Soknedalsfjella og tek ein gamaldansk. Fyrst skal han fortelja eit par lokalt produserte vitsar, deretter anekdotar frå røyndommen, og så må vi få nokre bridgespel til avisa, alle fire hender og alle ville meldingar. Førre laurdag trudde vi likevel ikkje at julekvelden var komen som kjerringa i påska på våre eigne øyro, då Bjerkset annonserte at han og kvinnfolket var på storbyweekend i Trondheim, og ville vitje oss in persona! Det var for å skode barnet. Vi gjorde ei avtale om at det skulle skje dagen etter, og sundagen kom som ein vind, han, men då ringte Bjerkset igjen, no for å seia at kvinnfolket hadde nekta han å vitje oss. Det var nemleg ikkje aktuelt, meinte ho, å dra på barselvitjing utan den obligatoriske barselsgrauten, som er ein titusenårig tradisjon i Rennebu og omegn. Det ville vore ei stor synd og ei endå større skam, hevda ho. Sjølve sver vi til det etymologiske, "barsel" i tydinga "barns-øl", og vi insisterte på at det ville vera meir enn godt nok om dei kom med nokre sixpacks med Frydenlund bayer. Men Bjerksets muse kunne ikkje risikere presseoppslag om at ho var faren på barselvitjing utan graut, så det vart ikkje noka vitjing, det vart med telefonsamtala. Men det var jo meir enn nitriveleg nok det òg.

Vi må sjølvsagt òg nemne Lasse Aaseng, utflytt nordtrøndar og profilert bankiér i Oslo, som sjeldan nedverdigar seg til å helse, men ganske enkelt innleier med orda: "Ja, ja, Skjetne." Deretter er det eit eller anna som ikkje er som det skal, som han kjenner ein trong til å diskutere med oss. Det kan gjelde talentlause norske bridgespelarar, eller det kan gjelde det evinnelege surret og vaset i hans eigen arbeidsbransje. Alt er trist, trasig, tragisk. Stundom freistar vi oppmuntre han, men han er utrøysteleg. Mange gonger har vi slett ikkje noko lurt å seia han til svar, det blir berre ja og ha, medan han i eit fargerikt språk opnar hjarta sitt opp for oss. Men plutseleg har han fått nok, og skjer igjennom: "Snakkes, Skjetne." Kom vi fram til noko? Nei. Men det var ei frapperande samtale likevel.

Det er òg ein del andre som stundom ringjer, som vårtorskefiskaren Trond Bårdsen frå Tromsø. Før ringde òg steinarbeidaren Malvin Gimse frå Melhus, og ein sjeldan gong trearbeidaren Reidar Bårseth frå Støren. Ein gong ringde ein bridgespelar frå Kvænangen, som vi knapt kunne hugse å ha møtt, og det vara i over ein time. Alt dette var veldig kjempekoseleg. Så det er berre for kven som helst å ringje oss igjen, og vi vil òg koma med same oppfordring til alle andre, no som det går mot jul og den glade høgtida med dei nære verdiane og alt det der: Ta opp telefonen, og snakk i ein time eller to om absolutt ingenting til einkvan du kanskje ikkje har snakka til sidan i går, og som frå før har det altfor travelt i den altfor kompliserte kvardagen sin. Det har han fortent. 

Tilfeldig oppdaging

Vi må koma med eit slags dementi. I ein tidlegare tekst på denne vevstaden kunne det framstå som at vi var i ferd med å lesa Saul Bellows Herzog. Det var vi for så vidt. Men det gjer oss ikkje til eit raffinert menneske. For vi fullførde aldri romanen. Det såkalla meisterverket av den Nobel-premierte forfattaren kjeda oss. 4–500 tettskrivne sider om ein nevrotisk akademikar som analyserer i hel sine eigne kvinnehistorier … Jau då, det er sikkert psykologiske, for ikkje å seia eksistensielle djupner i denne boka. Men livet er for kort til å plage seg gjennom bøker som ikkje fengjer ein. Det må vera lov å prioritere dei bøkene ein har glede av.

Ei slik ei fann vi svært tilfeldig i ei utsalshylle på Risvollan bibliotek nyleg (biblioteket er no under oppussing, så ikkje dra dit). I utgangspunktet plukka vi henne ikkje eingong med oss, men då vi kom til disken med åtte bøker à kr. 5, fekk vi høyre at ein heil pose berre kosta kr. 50, så då måtte vi hente nokre fleire. Ei lita ei med den tilsynelatande infantile tittelen The Easter Parade, anakronistisk dekorert av to pene, pyntelege damer teikna på raud botn, fekk under tvil innpass, utan at vi hadde nokon kjennskap til henne frå før. Men for ein roman! Vi har lese han på bussen til og frå jobb i det siste (vi har smerteleg erfart at det å køyre bil til jobb ikkje er kompatibelt med å lesa så mykje som eit haikudikt, og difor slutta med det), og vi måtte stendig klø oss i hovudet: Korleis er det mogleg å skrive om dei ganske ordinære liva til to mellomklassesystre i nokre av New Yorks Citys mest ordinære forstader ein gong i førre hundreår, på eit slikt vis at ein kynisk ung mann som oss knapt greier å leggje boka ifrå seg?

Superb romankunst.

Det syner iallfall at forma, eller skal vi seia uttrykket, er alt. Også om dei to systrene Grimes kunne ein sikkert produsert side opp og side ned med djuptpløyande psykologisk snikksnakk, men forfattaren Richard Yates (1926–1992) gjer ikkje det. Han er ein allvitande forteljar, ja visst, men han misbruker ikkje posisjonen sin. Han fortel den triste historia beint fram, i enkle ordelag, i ein roman som er relativt kort, men som likevel rømer to heile menneskeliv, frå barndom til fullvaksen alder. Ein trur på at det er sant, at desse systrene og menneska ikring dei like gjerne kunne levd i den røynlege verda. I mange kriminalromanar kan ein lesa om vald og drap utan at det avføder anna enn skuldertrekningar, i Yates sin roman finst derimot scener frå kvardagslivet som er så opprivande at jamvel vi, ein temmeleg kjøleg fisk, blir freista til å hoppe over nokre sider. Men samstundes vil ein jo vita kva som skjer, ein vil ikkje forlata systrene Grimes, ikkje eingong når den eine er daud og den andre gamal og smått forskrulla, og romanen plutseleg er slutt.

Vi trudde ikkje at vi hadde kjennskap til forfattaren Richard Yates frå før, men på ein måte var ikkje det heilt sant. For nokre år sidan såg vi nemleg ein amerikansk spelefilm kalla Revolutionary Road. Det høyrest kanskje urovekkjande ut av hovudrolleinnehavarane der er ingen ringare enn Leonardo DiCaprio og Kate Winslet. Vi har aldri sett Titanic og veit ingenting om prestasjonane deira der, men Revolutionary Road var faktisk ein temmeleg glitrande film – basert, har vi oppdaga no, på ein roman ved same namn av nettopp Richard Yates. Så dei som køyrer til jobb og ikkje har tid til å lesa bøker, kan jo eventuelt sjå den filmen.

Bridgehistorie for ikkje-bridgespelarar

Mange lesarar (to, tri av dei totalt fem, seks lesarane vi har) seier til oss at dei ikkje les ein töddel vidare i eit innlegg på denne bloggen, viss dei forstår at det handlar om bridge. Men her er ein kuriøs bridgevariant som kanskje kan vera av interesse òg for dei mange som hatar bridge.

Du sit med ess, dame blokk, to filurar, ess, dame, knekt, ti sjette og ess, liten. Makkeren din, som forresten er Tromsø og Hammerfests Trond Bårdsen, opnar 1 spar. I gunstig sone melder nestemann, som du aldri har sett før, inn 3 kløver, som han rettar til 7 hjarter, som han rettar til 4 hjarter. Du sit med den to månader gamle dottera di på armen. Du trur det er partevling, men er ikkje sikker. Høgre motstandar er ikkje éin, men to personar, men du veit ikkje kven nokon av dei er. Så er spørsmålet kva du melder. Gjer det nokon skilnad at du no oppdagar at du ikkje hadde ein liten kløver jamsides esset, men derimot tiaren?

Vi kontemplerte både lenge og vel over denne saka, vurderte fyrst 5 ruter, slo det ifrå oss fordi det som sagt moglegvis var partevling, vurderte deretter 5 spar som ein sleminvitt utan hjarterkontroll, men vraka det alternativet fordi vi berre hadde dobbel spar. Til slutt fall vi ned på den bleike meldinga 4 spar, og det gjekk lynjekk rundt. Vi var veldig spente på om utspelaren kom til å ta for ess og konge i hjarter i utspelet, eller om dette var ein brent slem. Men så vakna vi.

Dette er eit artig fenomen som den vitskaplege litteraturen ikkje nemner med eit kvidder: Lidenskapelege bridgespelarar drøymer om natta om bridge, og det er ikkje berre omstenda kringom bridgen ein drøymer om, det er sjølve korta, kvart og eitt av dei tretten korta ein har på handa, og i mange tilfelle også korta til makkeren og motstandarane. Heile spel, ja, kanskje til og med fleire spel, kan utspela seg i ein einskild draum, med same detaljnivå som i røynda. Når ein vaknar kan ein hugse det og tenkje attende på det, som dette meldeproblemet over 4 hjarter. Men – og dette er det interessante, som trass alt plasserer desse draumane i kategori med andre draumar – det skjer alltid eit eller anna absurd, som strid imot bridgens reglar og logikk. Til dømes har ein tolv kort, som tilfellet over, eller for den del berre seks, eller kanskje har ein alle honnørpoenga i stokken på handa, eller spelaren som i den eine augneblinken var eins eigen makker blir plutseleg ein motstandar, eller det same kortet blir spela mange gonger, og så bortetter. Vi hugsar til dømes ein draum der Rune Hauge heilt openlyst melde på makkers tenkjepause, noko vi vart så rasande for at vi gjekk til fysisk åtak på han, med det resultatet at vi vart kasta ut av tevlinga. Vi prøvde i timevis å sleppe inn att, men fekk ikkje lov! Aldri før har vi vore så opprørde.

Nemnde draum frå i natt var til samanlikning ganske moderat, det var ikkje veldig mange eller spesielt hårreisande logiske brestar. Men kva synst du om 4 spar-meldinga vår? Idiotisk, blodfattig, grei nok eller briljant? Vi er interessert i å lære her, til seinare bridgedraumar vi måtte koma til å ha. Samstundes vil vi gjerne skape litt engasjement kring bloggen, så ikkje-bridgespelarar kan òg gjerne respondere. Skriv svaret ditt kommentarfeltet under.

Wlad vulgo Dracula dicitur wayvoda Wallachiae

Vi trur det er viktig at vi som foreldre forstår at dottera vår, Lindis, ikkje berre er ein vaksen. Ho er også eit barn, og må, som sådan, møtast med visse andre tilnærmingar enn ein vaksen. Vi kan ikkje berre sitja og lesa atlas og skrive sonettar i lag med henne, vi må òg ta del i meir infantile aktivitetar. Til dømes kosa vi oss med tridje sesong av fjernsynsserien Narcos i lag. Lindis hadde sett dei fyrste sesongane frå innsida av si mors liv, men synst det var gjævt å endeleg kunne ta ein bayer og ein bit fleskesvor til sjånaden.

Overskrifta er påskrifta på favorittskjorta vår. Vi har hatt henne sidan 2009, men ho er framleis ikkje heilt utvaska, for dette er robust rumensk kvalitet. Teksten dreier seg, som de vel forstår, om den valakiske fyrst Vlad III., kjent som Vlad Țepeș eller Vlad spiddaren (1431–1476), som heller ufortent vart ein slags modell for karakteren Dracula. I røynda skal han ha vore veldig populær mellom folk flest, fordi han fekk bukt med korrupsjonen mellom skatteinnkrevjarane, som saktens hadde godt av å bli litt spidda. Skjorta kjøpte vi på slottet Bran – som i røynda slett ikkje var heimen til fyrst Vlad – nokre miler vest for Brașov i fjellkjeda Karpatane i regionen Transilvania. Det var den gongen vi var der på Junior-EM i bridge, men faktisk hadde vi vore der to gonger tidlegare òg, sidan stemora vår kom frå nettopp denne byen. Veslesystera vår er halvt rumensk, eller snarare kvart, sidan mor hennar var halvt ungarsk, halvt rumensk.

Det er svært vakkert i denne historisk viktige delen av dagens Romania, men sjølvsagt er det òg uhyggeleg, ja, bloddrypande. Dette er illustrert mellom anna i det legendariske Super Nintendo-spelet Super Castlevania IV, som går føre seg i Draculas borg i Transilvania i det herrens år 1691. Som spelar går ein i rolla som Simon Belmont, ein vakker mann utstyrt med ein pisk, og oppdraget er å bane seg veg til toppen av slottet, og til slutt drepe Dracula. Som born hugsar vi at vi fann dette oppdraget ulideleg vanskeleg, men så kom broren til stemora vår på vitjing frå nettopp Brașov, og han hadde røynsler ikkje minst frå kampen mot den illgjetne diktator Nicolae Ceaușescu og hans drakoniske kjerring Elena, som gjorde at spelet for han var ei smal sak. Med kyndig vegleiing greidde vi òg å runde det etter kvart, vi fekk piska Dracula så han til slutt gjekk opp i liminga, og flaug i veg som ei einsleg flaggermus.

Frå møtet med mannen med ljåen i Super Castlevania IV, siste hindring før ein kjem til sjølve Dracula. Vi er til høgre, farleg nær å bli råka av ein utsendt sigd. 

I forkant av Lindis' nedkomst tenkte vi det var på tide å undersøkje om vår gamle Super Nintendo framleis fungerte – og forsyne oss: Medan smarttelefonar og berbare datamaskinar og alskens anna moderne møkk bryt saman berre ein mister det i golvet, lever den gamle SNES-en i beste velgåande etter over 20 år. Riktig nok må ein blåse bort støv kvar gong ein startar han, og kanskje stille han på høgkant eller setja inn spelet på ein særskilt måte, men liv blir det. Altså har dottera vår no fått del i dei vidunderlege Nintendo-eventyra vi sjølve fekk oppleva som born, med det kritikarroste Castlevania IV som det absolutte høgdepunktet. Det er mange fryktelege fiendar ein må hanskast med i laupet av dette spelet, avrivne hovud og vandrande skjelett og gigantiske kongroer an mass, men Lindis fokuserer på det vakre transilvanske landskapet og all den praktfulle musikken. 

Så kan folk berre sjikanere oss for at vi framleis sver til denne teknologien som snart er like gamal som sjølve Dracula-myten, men vi har prøvd desse moderne spela med all sin fancy-schmancy grafikk, og dei er ikkje noko for oss. No skal alt vera 3D, for ikkje å seia 4D, men har ein ikkje nok av den slags svineri i den røynlege verda? Når vi ein sjeldan gong tek oss tid til noko såpass samfunnsunyttig som å spela eit TV-spel, vil vi slappe av med maks to dimensjonar, helst berre éin, og til det føremålet er Castlevania IV perfekt. Og om nokon skulle lure: Ja, vi har også no nådd fram til toppetasjen i borga, og vi har piska gamle grev Dracula til den flottenfeiaren ikkje hadde korkje lyn eller eldtunger att å sende imot oss. Men ta dykk i vare: Éin stad i det karpatiske mørkret driv skrømtet av den store spiddaren framleis kvilelaust ikring. 

Dei frie sjelers justis

Det har vore offentleg merksemd kring vår kjære hobby bridge i det siste, etter at stjernene Geir Helgemo og Tor Helness fekk fengselsstraffer og store bøter for grovt skattesvik. Når bridgen dukkar opp i media, er det stort sett utelukkande i negative samanhengar, det vere seg juks, spritsmugling med fatalt utfall, drap eller dobbeltdrap, og no altså òg økonomisk hufs.

I kva grad dei er skuldige skal vi ikkje seia noko om, men uansett trur vi på total likskap for lova. Difor augnar vi no ny von for Helgemo og Helness: I går vart det nemleg kjent at den eksentriske målar Odd Nerdrum, etter å ha vorte domfelt for akkurat det same som Helgemo og Helness, har vorte "benådet ved kongelig resolusjon", såleis at han slepp å sone fengelsstraffa si. Vi trudde knapt at slikt var mogleg i kongeriket Noreg, men "kongeriket" er nøkkelordet her: Når kongen for ein gongs skuld fann det for godt å bruke den vesle makta han har, var det altså for å hjelpe Nerdrum til å unngå fengsel. Kan Nerdrum vera ein av dronning Sonjas elskarar? Det blir spekulasjonar. Men éi sak er klår: Kommentarane til benådinga frå Nerdrums advokat Elden, sitert i VG-artikkelen vi linka til ovanfor, er noko av det artigaste vi har lese så langt i år. "– Alt er nå ferdig for Nerdrum når det gjelder skattesaken, og han fortsetter videre med maling som den frie sjel han er, skriver Nerdrums advokat John Christian Elden i en tekstmelding til DN. [...] – Hans kunstneriske sjel er og må være fri, og han kan nå konsentrere seg om kunst og kultur og ikke skatt, skriver Elden i en e-post til VG." At denne Elden, ein fyr som framstår som kul utelukkande i eigenskap av å vera ein usedvanleg gjennomført juridisk tørrpinn, skal drive og fable om Nerdrums "frie sjel", er rett og slett urkomisk.

Personleg var vi den heldige mottakar av ei restskattrekning på søte 93.000 her i sumar, ein sum vi innbetalte med glede. Hadde vi tenkt tanken at vår smule kunstnariske pretensjon kunne innvilga oss benåding ved kongeleg resolusjon, etterfylgt av lyriske fraser frå sjølvaste John Christian Elden, skulle vi nok likevel aldri ha betalt, men heller gått andre vegar med rekninga. Men gjort er gjort, og no er det Tor Helness og Geir Helgemo vi vil forsvare mot Skatteetatens nyslipte falløks.

Svært frie sjeler: Odd Nerdrum flankert av Geir Helgemo og Tor Helness. Dei mange sjarmerande fellestrekka gjer at dei alle tri, etter vår meining, fortener same blide lagnad. 

Desse figurane har mellom anna vunne VM i bridge på vegner av nasjonen Noreg, Helgemo også EM, og såleis vore gode representantar for kongeriket. Helness kjenner vi ikkje så veldig godt, men fleire møte med han ved bridgebordet, har gjort det tydeleg for oss at han er ei svært fri sjel, som ikkje er redd for å seia det han tenkjer, og på andre måtar oppføre seg minst like eksentrisk som Odd Nerdrum. Geir Helgemo, som vi har drukke mang ein kaffikopp med gjennom ei såkalla dagdrivarforeining organisert i det midtnorske bridgemiljøet, er ikkje fullt så eksentrisk. Men også han framstår som svært fri, iallfall så lenge han ikkje blir kasta i fengsel. Vi må berre appellere til kongens samvit, om snarast å slå ein strek over desse dommane. Vi må få sleppe å oppleva at Geir Helgemo – som vi hugsar at ein av dei metanolspritdømde gjorde – møter opp på sumarbridge i Bridgehuset ikledd ein oransje fengselshabitt. Det høver ikkje ein av bridgens største kunstnarar.

På frifot

"Jeg er fri, jeg er fri, jeg er fri! / Mitt fangenskaps liv er forbi! Jeg er fri som en fugl, jeg er fri!" Det var dottera vår Lindis som resiterte dei kjende linene frå Ibsens Når vi døde vågner, då ho på torsdag endeleg fekk lov til å forlata Nyfødd intensiv. Då hadde ho, som vi, vore der i halvannan månad. Vi er utruleg takksame for hjelpa vi har fått der. Men heldigvis hadde dei som arbeider der det same målet som oss, nemleg å få oss til helvete ut og heim. I den samanhengen har dei noko som heiter NAST, Nyfødd intensiv ambulerande sjukepleiarteam, som fungerer såleis at ein som forelder kan få opplæring i det medisinske som må gjerast med barnet, deretter reise heim medan ein enno formelt er innlagt, og så kjem ein sjukepleiar frå avdelinga innom tri gonger i veka for å sjekke at alt går etter planen.

"Min pappa triller piller / på byens apotek. / Han er så tynn og trist og blek, / og triller hvite piller." Slik byrjar ein av Lindis sine favorittsongar, nettopp fordi han handlar om far hennar. Vi står med ei lita sprøyte og doserer morfin og noko som heiter klonidin, eksklusive medisinar verde tusenvis av kroner, i gradvis nedtrapping for å unngå at Lindis blir abstinent. Så skal ho inntil vidare ha mat via ein sonde, og det i eininga, for ho må visst feitast opp. Dette er vi veldig imot: For oss har det magre alltid vore eit ideal, og Lindis er samd, jamfør sisteverset i den andre favorittsongen hennar: "Det var en gammel baker / på en bitteliten øy. / Han åt for mange kaker / med krem og syltetøy. / Forleden dag så satt han død / midt i en haug av wienerbrød."  Men det er korkje vi eller ho som legg føringane, så det er berre å innrette seg. Når alt dette er over, vil vi praktisk talt vera utlærde sjukepleiarar. Kanskje ikkje dei aller beste, men vi kan sikkert få jobb i det private helsevesenet.

Litt vemodig var det òg å ta farvel med hospitalet. Mellom anna hadde vi mange hyggelege middagar i kantina på Kvinne–Barn-senteret i lag med Jon Eiesland, som arbeider med eit eller anna EDB-relatert på St. Olavs. Her er han og barnets mor Vilde Christoffersen Walsø avfotografert utom kantina etter vår aller siste middag i lag. I midten ein utstoppa grevling, som også var ein viktig støttespelar for oss under det lange opphaldet.

Heldigvis er det ikkje berre sjukdom og elende i kvardagen. Det har, som de forstår, gått veldig framover med barnet, og det er òg mykje hygge med henne. Den siste kvelden vår på St. Olavs fekk vi lov til å gå ein trilletur i området, og vi synte Lindis mange av dei store spektakla i nedre del av Trondheim, så som Nidarosdomen. Men ho sov seg gjennom alt. Forleden dag vart det derimot ein tur frå leilegheita vår på Risvollan bort til butikken på Risvollansenteret, der vi skulle kjøpe lakris. På vegen er det ei flate der ein ser beint opp til Vassfjellets topp i vakre Melhus. Då ho for fyrste gong fekk sjå det fagre fjellet mot himmelranda, då kvikna ho til og smilte mykjeseiande.

Daude pingvinar

For nokre månader sidan las vi den fenomenale populærvitskaplege boka Landene som forsvant, 1840–1970, om diverse mislykka statsdanningar rundt om i verda. Ho handla mellom anna om koloniseringa av Tierra del Fuego, Eldlandet, lengst sør i Sør-Amerika. Mellom sekundærlitteraturen til dette kapitlet var ei bok kalla Reisen til verdens ende. Sidan vi alltid har vilja lære meir om Eldlandet, leita vi opp denne boka på nettet, og tinga ho frå Hovudbibliotekets djupaste fjernlager til Risvollan bibliotek. Ho er forfatta av den danske journalisten og reiseskrivaren Arne Falk-Rønne, i samarbeid med vår eigen motstandshelt Max Manus, som i si tid levde eit noko mindre førebiletleg liv nettopp i Sør-Amerika. I denne boka frå 1975 får han vise veg, på ei smått melankolsk reise attende til sin ungdoms paradis.

Det er mykje interessant historie i boka, men ho kunne kanskje greidd seg med litt færre anekdotar om Max Manus sine gamle gauchostøvlar. Partiet der forfattarane vitjar prinsesse Ragnhild og hennar kjære gemal skipsreiar og industrigründar Erling Lorentzen i Rio de Janeiro, og sistnemnde får dosere fritt kring det velkjende temaet "dagens ungdom", kunne kanskje òg ha vore litt forkorta. Vi trudde vi skulle lesa ei bok om Eldlandet, men det er fyrst i dei siste kapitla at reisefylgjet faktisk kjem så langt, noko som ved nærare ettertanke ikkje burde forbausa oss, sett i lys av tittelen på boka: Det er jo ei reise det dreier seg om, ei lang ei.

Desse siste kapitla hadde vi til vederlag stor glede av, då vi her fekk lære ein heil del om Eldlandets urinnvånarar, yagánane, verdas sørlegaste urfolk. Ein del av informasjonen må vi riktig nok ta med ei klype salt, då forfattarane som nemnt har ein hang til det anekdotiske. Men den triste historia i botnen er nok sann: Yagánane tolte ikkje møtet med dei vestlege nybyggjarane, og det hardføre folkeslaget som visstnok kunne symje ned under isbreane og fange fisk som veritable selar, vart langt på veg utrydda, gjennom vald, sjukdommar, alkoholisme og alt anna svineri som overalt har fylgt i fotspora til den heroiske kvite mannen. Darwin med vener tok forresten med seg eit par av dei på Beagle, heilt til London, men det var ikkje nokon nemneverdig suksess det heller.

Da de kom til England, trodde de først at de var døde og hadde havnet i selenes evige jaktmarker i himmelen. Her holdt også døde pingviner til, og de vokste etter døden. I fornemme kretser i London, hvor yagánene ofte og gjerne ble vist frem, så de mange av disse forvokste avdøde pingvinene – herrer i kjole og hvitt. 

Ein yagánfamilie. Legg merke til kor lettkledde dei er, endå Eldlandet har eit røft klima. Dei hadde stundom nokre guanacopelsar og selskinn å dra ikring seg, men i framstillingane til vestlege forfattarar er det generelt knapt grenser for kor primitive dei blir påstått å vera. I lange periodar skal dei ha levd berre av muslingar og frose lav. Dei skal òg ha drepe og ete dei dei gamle damene sine når dei byrja bli slitsame, og ungar kasta dei over bord for å lette vekta av kanoane, eller bytte dei bort til kolonistane mot ein skinande knapp. Men sannsynlegvis er alt dette ein smule overdrive. 

Med yagánane sitt store fall gjekk det òg nedover med språket deira, eit nær isolert og såleis veldig spesielt språk, ordrikt som fåe andre, jamvel om det visstnok ikkje har talord større enn fem. I 1975 skriv Falk-Rønne og Manus at det berre finst to yagánar att, og desse to skulle endåtil vera uvener, ikkje på talefot gjennom dei ti seinaste åra. Andre kjelder kan tyde på at dette ikkje stemmer heilt; det kjem iallfall an på korleis ein definerer ein yagán, og det finst nok framleis nokre fåe sjeler som iallfall vil kalle seg delvis yagán. Men det øydelegg ikkje den fantastiske avslutninga på Reisen til verdens ende, der forfattarane etter lang tids leiting på Eldlandet finn fram til desse to visstnok aller siste yagánane. Den fyrste av dei vil overhovudet ikkje snakke om folket sitt, og det kan ein tru på, for slik det har vore ei skam å vera same eller kven i Noreg – eller, for vår del, kortvaksen og plattføtt hugenott på Melhus – har det i heile Amerika vore ei skam å tilhøyre eit urfolk. Boka endar idet dei finn den andre yagánen, forresten fetteren til den fyrstnemnde, og fylgjande vesle passiar utspelar seg:

"Får vi spørre om hva du ble uvenner med din fetter om?"
           "Ja, hvorfor ikke? Jeg ropte etter ham, den gangen for mange år siden: "For en yagán!" Og den hånen har han aldri tilgitt meg." 

Tuva Ottesen gift

Ei av våre betre venninner, Byåsen og Sorgenfris Tuva Ottesen, gifte seg på laurdag. På grunn av utfordringane med vår eiga dotter, forresten fødd i synd, fekk vi berre overvore det mest formelle av bryllaupet, seremonien i Havstein kyrkje, der Ottesen sa ja til sin Magne Værnes. Vi høyrde det riktig nok ikkje så tydeleg, men vi trur det var det ho sa, og vi vil med dette få gratulere.

Ottesen, no Værnes, har vore ein person i vår eksistens heilt sidan vi byrja på studiet av nordisk språk og litteratur for ganske nøyaktig ti år sidan. Men dei fyrste tri åra fann vi henne litt skummel, og heldt oss unna. Fyrst då vi byrja på meisterstudiet kom vi litt nærare innpå henne, og oppdaga då at ho var forbausande hyggeleg. Ja, eigentleg var ho den klårt hyggelegaste mot oss av dei tri nære venninnene vi kan seia vi hadde under meisterstudiet. Dei to andre, Ingrid Skjold Roan og Line Vatnemorkødegård, var meir tilbøyelege til innfule innfall og feministisk orientert sjikane av vår eminente og ikkje minst truskuldige person. Ottesen hadde derimot ei slags maternalistisk omsorg for oss, og med åra har ho då òg vorte ei glitrande mor, for si unge dotter Aurora.

Ottesen er ei dame med orden i sysakene. Under meisterstudiet hadde vi eit system der den av oss fire som kom til lesesalen tidlegast om morgonen, fekk ei stjerne i eit skjema. Den som så fekk flest stjerner over tid, fekk ein premie. Ikkje berre fekk Ottesen klårt flest stjerner, ho var òg den einaste som ikkje juksa med stjernene. Men til dei som no måtte innbille seg at ho er ein altfor formell person, er det nok å seia at vi ein gong tok henne på fersken i å ha ei flaske egglikør – som endåtil var illegalt smugla inn i Noreg – på innerlomma under ei ettermiddagsvitjing på den familievenlege kafeen Mormors. Vi kan heller ikkje unngå å nemne det heilt spesielle tilhøvet ho hadde til vegleiaren sin under meisterstudiet, professor Petter Aaslestad. Dette er vel å merkje ikkje ei kompromitterande opplysning for hans del, då han er homofilert. Men denne relasjonen fekk også vi nyte godt av: Vi vil aldri gløyme korleis han hyra Ottesen, og Ottesen hyra oss, til å hjelpe han å byte kontor. For jobben, som tok ein halvtime, fekk vi og Ottesen 500 kroner kvar, ein middag med innlagt føredrag om Samuel Beckett på ein pizzeria i Ila, og ikkje minst ei signert bok om nettopp Samuel Beckett. Dette berre for å nemne noko av alt det forunderlege vi har opplevd i lag med denne kvinna, Ottesen.

Fantastisk kollasj som vi eigenhendig laga i bryllaupsgåve til Ottesen, ved bruk av det nesten magiske programmet Paint. Til venstre ser vi den svenske forfattarinna Victoria Benedictsson, som Ottesen skreiv meisteroppgåve om, i lag med dottera Hilma i 1878, dette som ein metafor for Ottesen og dottera Aurora. I midten ser vi Ottesens vegleiar på meisterstudiet, den eksentriske professor Petter Aaslestad. Til høgre eit bilete frå ei melankolsk markering då studietida vår var over; frå venstre Line Ødemorkvatnegård, Tuva Ottesen, underteikna og Ingrid Skjold Roan.

Ein fiffig detalj: Nemnde Skjold Roan og Vatnemorkødegård, sistnemnde med sin sambuar Erlend Gaustad, var òg i Trondheim i helga for å feire brura. Den religiøse seremonien skulle skje i Havstein kyrkje klokka 11.45 laurdag formiddag. Vi hadde avtale om å sitja på oppover med nemnde vener frå hotellet deira, Rica Nidelven, klokka 11.00. Vi sprang gjennom byen for å rekkje oss fram, døydde nesten av overkoktheit, men rakk det. Vel framme fekk vi høyre at avreisa var utsett til 11.15, då den notorisk seindrektige Vatneødemorkgård opplevde krøll med krølltanga. Klokka 11.15 skulle ho "berre" ta ei andletsmaske, eller kva det var. Klokka var 11.25 før ho, som av ein eller annan grunn skulle vera sjåfør, faktisk vreid om tenningsnøkkelen. Ingen av oss visste kvar vegen til denne kyrkja eigentleg gjekk, men vi ana at vi nok måtte pårekne eit kvarters køyring, om vi då overhovudet ville greie å finne fram. Til overmål byrja sjåføren, fordi ho vart så varm av alt sitt eigenproduserte stress, å dra av seg klesplagg medan ho køyrde. Midt i ei rundkøyringa måtte vi til dømes hjelpe henne av med ei jakke. Poenget er: Vi burde faktisk, berre for å terge brura, ha kome springande oppover kyrkjegolvet samstundes som ho skreid inn arm i arm med far sin, vi burde snubla i brurekjolen og radbrekt dei småe brurepikene i fallet. Det ville på ein minneverdig måte ha minna Ottesen om våre glade studiedagar i lag, og ho kunne ganske sikkert ha ledd godt av det om nokre år. Men akk: Etter ein sjudundrande køyretur der minst eit par fartsdemparar vart forserte utan minst teikn til fartsreduksjon, kom vi inn i kyrkja eit heilt minutt før brura.

Nokre ord om brudgommen skulle vi sikkert òg ha sagt, men vi kjenner han primært som ein jordnær og veldig real person, som arbeider med eit eller anna innan moderne teknologi, og som ikkje plagar verda med overflødig sjølvhevdande snikksnakk. Han og Ottesen har vore i lag i tolv år, trur vi presten sa, og dei har alltid framstått for oss som eit eksepsjonelt harmonisk par. I sitt pittoreske rekkjehus, med vesle Aurora og katten Sushi, blir dei sikkert ikkje mindre harmoniske med det fyrste. Hadde det ikkje vore for at han openbert har gjort det allereie, skulle vi sagt at brudgommen no kan kysse brura.

Pingpong på Kvinne–barn

Vi har no budd i over tri veker på St. Olavs hospital. Som den legendariske felegnikkaren Jørgen Tjønnstaul sa det, då han langt om lenge hamna på heim, og nokon spurde korleis han treivst: "Det er ikkje nokon blivande stad."

For det meste sit vi jo ved kuvøsen til dottera vår, klappar henne på skuldra og kondolerer, les dagens nyheiter for henne, ofte òg ein god roman, i desse dagar Saul Bellows Herzog. Det er ikkje så artig for henne å liggje med ein slange ned gjennom nasen og halsen, men ho har då i det minste fått ein god porsjon fentanyl for strevet. Til oss kom svigerforeldra med ein sterk og god trappistøl i barselsgåve, og han var god, og han var sterk, men han var skryp. Han døyvde berre for ei kort stund monotonien ved tilveret på dette hospitalet, som til overmål har namn etter ein katolsk avgud. Det er litt trøyttande å berre gå her og vente, vente på at vesle Lindis skal bli briljant nok til å vera med heim.

Så ein må prøve å gjera det beste ut av det, variere dagane på den måten ein kan. Til dømes kan ein jo av og til ta heisen, av og til gå trappene ned i resepsjonen for å hente seg kaffi, og av og til kan ein drikke svart kaffi, av og til ha fløyte i han. Vidare prøver vi å byte litt på kantinane vi et i, då rekvisisjonen vår gjeld både Jordmor Matja på Kvinne–barn-senteret, Labb-inn på Laboratoriesenteret, Café Bevegelse på Bevegelsessenteret, Café Gastro på Gastrosenteret, og ikkje minst kantina med det velklingande namnet Kantina, på Nevrosenteret. Vi har likevel vorte så mette av den sterile sjukehusmaten, at vi éin dag, i staden for eta den gratis rekvisisjonsmiddagen vår, betalte av eiga lomme for middag på thairestauranten i Elgesetergata! Dei som kjenner oss veit at vi er glade i å snu på krona, så dette var ei desperat og urovekkjande handling. Elles er det jo flott å sprade rundt i dei forskjellige bygga på sjukehuset og sjå på all den vakre kunsten på veggene, og for så vidt har vi gått oss nokre turar utandørs òg, til spennande mål som Marienborg og Gløshaugen.

Men det største var vel oppdaginga vi gjorde ute på terrassen i andre etasje på Kvinne–Barn, av eit vaskekte pingpongbord. Det berre stod der og stod der, tilsynelatande utan å bli brukt overhovudet. Dette minna oss om gamle dagar, då vi enno budde på Risvollan, og hadde både tennisbane og bordtennisbord nede i dalen. Så har vi ved gjentekne høve, meir eller mindre tilfeldig, møtt på den profilerte tennisspelaren Jon Eiesland nede på Jordmor Matja, av di han har sitt daglege arbeid her på sjukehuset. Den ofte omtala John Gunnar Kristiansen dukka òg opp, på grunn av ein uheldig skade i kneet. Dimed planta det seg ein idé i hovudet vårt om å arrangere nokre rundar bordtennis innimellom, berre som ei lita avveksling, og dette er noko vi har hatt stor suksess med. På det meste har vi vore heile fire personar, då den medievante hooligan Erlend Fillingsnes òg dukka opp. Vi har jo tapa ganske mykje i bordtennis opp gjennom åra, fyrst i kjellaren under Betel og på ymse kristne barneleirar, dinest mot dei småe døtrene til vår husvert Espen Erichsen i Royal Tunbridge Wells, seinare òg mot dei afghanske gangsterane i Lakselv, så vi fekk det litt for lett mot meir urutinerte Eiesland, Kristiansen og Fillingsnes til å byrja med. Men etter kvart har faktisk dei òg greidd å racketere nokre ballar, og det har vorte meir spenning knytt til spelet, fleire utfordringar. Samstundes er det sjølvsagt svært forgremmeleg at vi har byrja tape.

No gler vi oss berre til Lindis blir såpass at ho òg kan vera med og spela, og vinne dei sigrane vi ikkje lenger vinn. Inntil vidare har ho inga skikkeleg røyst, på grunn av at nemnde slange set stemmebanda hennar ut or spel. Men vi høyrer ekkoet av tankane hennar gjalle gjennom dei lange korridorane her på St. Olavs, vi høyrer at ho heiar på den gamle far sin.  

Fin sumar for Helmersen

Det sikraste haustteiknet har meldt seg: Sumarbridgen er over. At sumaren er lengre på Melhus er ei kjent sak, der varar han eit stykke ut i september, og i Soknedal til bortimot oktober. Men det er klårt, desse stadene ligg jo mykje lenger sør enn Trondheim, der siste sumarbridge vart spela no på tysdag.

Personleg rakk vi berre éin sumarbridge til i Huset etter dei fire vi omtala i vår briljante reportasje "Bordet er grønare om sumaren" i juli. Kort tid etter at den teksten var skriven, skjedde det vi forventa, at ringreven Kjell Ove "Kjelle" "Helmers" Helmersen passerte oss på lista. Vi tenkte då at vi måtte gjera eit forsøk på å gå forbi han att, og valde oss den sterke makkeren Hans Arne Forseth frå Rauland, òg kjent frå kvisslaget Levon Helm. Men med fire scorar over 60 prosent så langt i tevlinga, skulle det noko til å oppnå den ynskte forbetringa. Vi spela knallhardt på dei drygt 67 prosentpoenga vi trong, og vann kvelden, men med ein score som ikkje eingong vart teljande for oss. Så suicidale vart vi då, at vi tysdagen etter køyrde til Soknedal og spela med Bjerkset i staden, for i det minste å få han litt oppover, i samandraget der oppe i daudsskuggens dal. Men nei då, der vart vi barberte av den piperøykjande Ketil Enodd, innlandspiraten Arnfinn Bolland, den alltid attoverlente Sverre Brudal, og så bortetter og så bortetter: 51 prosent, eit historisk lågmål for oss sumaren 2017. I kjent stil gav vi oss på botn, fleire sumarbridgar har det ikkje vorte.

Vinnaren av årets sumarbridge i Huset, Ranheims Kjell Ove Helmersen. I bakgrunnen skimtar vi òg fjerdeplassen i same tevling, Villiam Ovesen frå "Den glade by ved Bussesund", Vardø.

Nei, vi får berre seia oss nøgde med at det ikkje var fleire enn Helmersen som gjekk forbi oss på lista i Huset. Vi burde innsett allereie i mai at det uansett ville bli umogleg å overvinne Helmersen i den spesielle idretten sumarbridge. Vi hugsar jo frå den fjerne fortida då vi fyrst byrja frekventere Trondheims sumarbridge, at var det nokon som alltid var der, nærast som ein del av inventaret, så var det Helmersen, Helmersen og hans kjære makker og livspartner Sissel Sneve. Og Marit Preller. Og Frank Selbekk. Og Annfrid Hansen og Reidun Bogen, og Åse Tårnesvik. For ikkje å gløyme den alltid illsinte tevlingsleiar og importør av himalayasalt Jan Olaf Henriksen. Men det er ei anna sak.

Lillehammer 2010: Helmersen i kjent stil, altså perlehumør. Ispedd ein dose destruktiv kritikk frå sin muse Sissel Sneve, feirar han allereie her sigeren i Husets sumarbridge 2017. 

Poenget er: Rabulisten Helmersen er sjølve inkarnasjonen av fenomenet sumarbridge, der stilen jo skal vera litt "frisk", "sumarleg", "viril". Han melder i fokk og kav, spelar beinhardt på intuisjonen sin, med skyhøg risiko, gjerne både irrasjonelt, vilt og sjanseprega, ein smule hissig og oppfarande når ting går han imot, men di smørblidare når alt igjen går hans veg, som det vanlegvis gjer, kort sagt med ei grunnleggjande forståing av at ein må knuse egg for å lage omelett, at skal det bli toppar så må det bli nokre botnar òg. Ifylgje "word on the street" kom han òg skyhøgt på bussjåførsumarbridgen på TT, eller AtB som det heiter no, endå han arbeider i Posten, eller Bring som det heiter no. Men han er ikkje høg på pæra av den grunnen, han gjev oss alltid eit venleg slag i prolapsen og eit digert glis etter å ha rundspela oss, idet han dådyraktig erklærer: "Æ gler mæ te å spæll med dæ, æ, Erlend."

Diverre vart det ikkje noko partnerskap på oss to i år, Helmersen, sidan vi ikkje ville gje deg endå ein storscore i samandraget. Men sett i etterpåklokskapens lys skal vi vedgå at vi like gjerne kunne spela ein sumarbridge med deg, sidan du uansett slo oss. Den endelege tabellen over deltakarane med fire teljande kveldar i årets sumarbridgetevling, finn de forresten her. 

På hospitalet

I dag er det ei veke sidan dottera vår såg dagens lys. Som ei oppkalling etter absolutt ingen, har ho fått namnet Lindis. Vi har lenge tenkt at det ville vera fint å få eit barn ein gong. Så den vesle jenta er svært velkomen i livet vårt. Vi liker henne allereie veldig godt, og vi gler oss til å bli nærare kjent med henne, og syne henne kva denne forunderlege røynda har å by på. 

Ho vart teken med keisarsnitt. Dette av di vi allereie i svangerskapets 18. veke fekk vita at ho var ramma av ein uheldig defekt kalla diafragmahernie, mellomgolvsbrokk. Det er det det høyrest ut som, eit brokk i mellomgolvet, som medfører at organ som høyrer heime i buken, kan forflytte seg opp i brysthola, og stela av plassen som hjarta og spesielt lungene treng for å utvikle seg. Hellet i uhellet var at Lindis hadde ein relativt mild variant av defekten. Lækjarane var trygge på at hjarta og lungene ville utvikle seg greitt, og sjølve operasjonen som krevst for å "lukke" brokket er i seg sjølv ukomplisert for dei som kan det. Men dei ville helst at forløysinga skulle skje i ryddige former, og ikkje mindre enn 14 tilsette var i rommet då jenta vart plukka ut, nær tri veker før terminen. Ho fekk tubar og drypp og kraner både her og der i kroppen, utstyr som skulle syrgje for at inkje uføresett kunne inntreffe, og samstundes stabilisere blodtrykk og liknande med tanke på den føreståande operasjonen. Denne vart utførd to dagar seinare, med godt resultat, og morgonen etter kunne vi for fyrste gong sjå henne opna augo frå døsen som alle dei smertestillande medikamenta hadde forårsaka, medikament ho enno treng ein del av, om ikkje anna for å dempe irritasjonen som alt utstyret uvilkårleg medfører. For ho er ikkje kvitt remediane enno, og det vil framleis ta litt tid før vi kan ta henne med oss heim. Det er mange system i kroppen som må koma skikkeleg i gang før lækjarane vil sleppe henne.

Ei lita scene frå Nyfødd intensiv: Griperefleksen melder seg når mor stikk fram ein finger. Vi tør påstå at Lindis har utsjånaden med seg, noko ho har frå mora. Men ytterlegare bilete skal vi likevel vente med, til ho er kvitt alt det medisinske utstyret ho førebels har kobla til seg.   

Så inntil vidare ligg ho i kuvøsen sin på avdelinga Nyfødd intensiv, og vi og mora oppheld oss vekselvis der, vekselvis på det såkalla pasienthotellet nokre hundre meter unna. Ein treng ikkje eingong gå utandørs, det veldige St. Olavs hospital er bunde i hop av alskens korridorar og innebygde bruer. På Nyfødd intensiv arbeider til saman 120 sjukepleiarar og lækjarar med vidare, som alle verkar svært kompetente og omsorgsfulle. Døgnet rundt er det minst éin, ofte fleire, som vakar over vesle Lindis, alt medan ein som forelder får løn utan å måtte gå på jobb. Så ein har ikkje så reint lite att for skattepengane sine.

Til dei som no fryktar at dette skal bli ein babyblogg, eller – endå verre – ein såkalla pappablogg, kan vi garantere at dette er fullstendig uaktuelt. Sjølv om det ville generert millionar av lesarar, skal vi framleis halde oss på den smale stig, og skrive berre om det obskure og apokryfe, det som fåe eller ingen har interesse for. Vi vil òg insistere på å bli tiltala med det Fleksnes-aktige "fader'n", ikkje det moderne tulleordet "pappa", som farmora vår forresten forbaud oss å bruke om vår eigen far. Likevel: I ei stund som for oss er såpass spesiell, kan vi tillata oss å bli litt sentimentale, og avslutte med å dedisere eit lite dikt til dottera vår. Det er eit vi i uminnelege tider har halde svært høgt, og som tilfeldigvis passar veldig godt til denne partikulære situasjonen: Tor Ulvens "Fra en rekordbok":

Se
kvinnen med 

verdens minste
øyne. 

Bare to
skrukkete groper
i hodet 

som avtrykk
etter skjebnens rosiner. 

Hun kan ikke se. 

Men det finnes
dem som mangler øyne
helt. 

Andre blir født
uten hode. 

Andre igjen
blir aldri født. Bare
tenkt. 

De 

har verdens
minste øyne.

Flora poetica

Dette er namnet på ei bok vi kjøpte for ei tid attende. Det er i grunnen sjeldan vi kjøper bøker, for til regel blir dei slengde etter oss, som gåver eller arv. Eller vel, av og til har vi for så vidt investert i nokre bøker, men då til éi krone stykke, typisk i utsal av aldri utlånte bøker rundt om på biblioteka. På Porsanger bibliotek, nordsamisk Porsánggu girjerádju, kvensk Porsangin biblioteekki, hadde dei faktisk eit heilt rom fullt av slike bøker, som vi då i stor grad kjøpte. Men i alle fall: Under ein kviss på Antikvariatet i mai, såg vi tilfeldigvis ei bok i hylla som hadde denne pirrande tittelen, Flora poetica. Då resten av laget gjekk skuffande tidleg heim, og det såleis vart ein brus mindre enn vanleg, tenkte vi at no kunne vi vera impulsive og slå ut håret ved å bruke 75 kroner på denne boka i staden, som ei aldri så lita gåve til oss sjølve. Det er ei flott lita svensk bok, med svenske dikt om blomar og andre planter. Ho inneheld òg vakre teikningar av utvalde vekster. Grunnen til at vi kom i hug denne boka igjen no, er at det er august, og at ho inneheld eit dikt som går som under, av ein Birger Norman frå Kramfors.

Även potatisblomman är bara blomma
      i augustisolen
Sådan den nu är, öppnar den sin kalk
      aningslöst lycklig
      i sin blomning
Men folk vet också att nu
kan man snart ta fram hinkarna
      och potatishackorna

Farvel, Fosen

Som dei fleste sikkert har gløymt, hadde vi i fjor sumarjobb som journalist i avisa Fosna-Folket. Etterpå vart vi kasta ut i ei knugande arbeidsløyse, og i åtte døger mottok vi dagpengar frå NAV. Så ringde dei heldigvis frå vaksenopplæringa i Melhus og sa dei trong ein jævel, og det nærast omgaånde, og vi gjekk inn i det nye skuleåret som ein lærar for dei nye landsmennene våre. Der har vi vore det seinaste året, og likt oss som varmt kveitebrød, og vi kan med glede konstatere at vikariatet vårt er forlenga i endå eit år. Men ved påsketider ringde dei igjen frå Fosens einaste by Brekstad, kjent som "holet i asfalten" mellom folk i grannekommunen Bjugn. Fosna-Folket trong òg ein jævel att, sa dei, helst på dagen. Men vi måtte berre svara at niks, gamle Melhus har oss i den klamme handa si. Men så fekk vi dårleg samvit, for til lags åt alle skal ein alltid gjera, og vi ringde dei opp att og sa at vi kunne no for så vidt ta ein sumarjobb. Lærarferien er lang, så vi sette av juli månad til å arbeide på Fosen.

Båten ein må ta frå hurtigterminalen i Trondheim for å vera på Brekstad ved arbeidsdagens start klokka 08.00, går klokka 06.20. I fjor budde vi Ila, så det var ei smal sak å sykle til kaia. No bur vi på Risvollan, og oppdaga fort at det ikkje går bussar tidleg nok om morgonen, så vi har måtta sykle derifrå òg. Når vi så har returnert med båten 15.55 frå Brekstad, som er i Trondheim 16.55, har vi ikkje fått oss til å ta med sykkelen inn på bussen, mellom barnevogner og rullatorar og rullestolar og førarhundar og det som verre er, så vi har sykla attende òg. Dette seier vi ikkje for å skryte av vår fysiske habitus, men for å åtvare alle andre mot å drive med den slags tull. Det er veldig slitsamt å sykle opp ein masse motbakkar. Stort sett har vi kjent oss som Sisyfos: Stendig på veg opp, stendig rullande attover. Vi er overtydde om at dette ikkje kan vera bra for helsa. Ein bruker opp alle kreftene sine, krefter ein eigentleg bør spara til ein er gamal og mødd, og verkeleg har bruk for dei.

Men bortsett frå pendlinga, var det ein artig månad på Fosen. Journalistyrket er ikkje så ulikt arbeidet med våre nye landsmenn: Ein kjem borti frykteleg mykje rart, og det er det som er så interessant. No skal vi ikkje her gå i gang med å gjenfortelja alt vi skreiv om i forskjellige artiklar i avisa, då er det betre at de kjøper dykk eit abonnement på denne blekka, som vi faktisk vil påstå er temmeleg bra, mykje på grunn av den uhyre arbeidssame og kreative unge redaktøren Alexander Killingberg. Det er populært å harselere med lokalavisene, og som sumarvikar har vi sjølvsagt skrive om ein del saker som ein ikkje just vinn ein Pulitzer for, men det er samstundes mangt og mykje som føregår på Fosen som det i høgste grad er verd å skrive om. Til dømes fekk vi lov til å arbeide litt med tvisten mellom Fosen Vind  og Fovsen Njaarke, altså reinbeitedistriktet, om dei føreståande vindkraftutbyggingane på halvøya. Den største pågåande folkerettssaka i verda, meinte sameadvokaten. Vi måtte til og med få tak i eit dokument frå Høgsterett, som vi riktig nok knapt forstod eit kvidder av. Så hadde vi vår fulle hyre med trugslar mot Fosens biologiske mangfald, og skreiv både om pukkellaks, mårhund, brunskogsnegler, kjempebjørnekjeks, parkslirekne, potetål og ikkje minst floghavre. I sistnemnde tilfelle fekk vi til og med ei synfaring i ein havreåker. Men ein skal sanneleg passe seg når ein arbeider i lokalavis, spesielt ei som dekkjer mange kommunar: Vi hadde ikkje vore på Brekstad i meir enn drygt to veker, før den fyrste skuldinga kom haglande imot oss om at vi var som Fosna-Folkets redaksjon alltid hadde vore, ukritiske til Ørland kommune og hatefulle ovanfor Rissa kommune. Skuldinga kom frå høgste hald, ordføraren i Rissa, så vi reknar med at det var noko i det. Saka galdt helsefortet på Hysnes i Rissa, der det kommersielle helseselskapet Unicare har inngått kontrakt med Helse Midt-Norge om ei etablering, på kostnad mellom andre av den ideelle aktøren Betania Malvik, som ligg an til å miste sin kontrakt. Betania har riktig nok klaga på prosessen, og samstundes er jo ikkje dette Unicare heilt fritt for svin på skogen: Eit enkelt Google-søk syner at leiarane skal ha teke millionar i utbyte, samstundes som dei tilsette i selskapet har vore utsette for mykje rart. Så vi ringde til ordføraren i Rissa for å spørja om ein kommentar, men ettersom kommunen hans har vore ille plaga av arbeidsløyse og fråflytting, ville han ikkje høyre eit skeivt ord om det "gigantiske gladnyhendet" at Unicare er på veg til Rissa. "Ei skitsak!" erklærte han om framstøyten vår. "Hadde dette vore ei etablering på Ørlandet og ikkje i Rissa, så hadde du ikkje eingong tenkt tanken at det var noko negativt ved det! Skriv du noko om dette, kjem eg til å reagere sterkt!" Vi drygde nokre dagar før vi sende saka til trykk, og har faktisk ikkje høyrd noko meir frå ordføraren. Men vi må berre vedgå at vi skolv i brøkene. Kjeft, av ein ordførar!

Eit glimt av det flate og fruktbare Ørlandet. Det kan likne ein idyll. Men biletet er teke under floghavresafari med heradsagronomen, og den høge veksten i front er den fryktelege floghavren.

Nei, det er nok vaffeljournalistikken som ligg hjarta vårt nærast, dei hyggelege gladsakene. Det var jo stort sett slike vi dreiv med den tida vi arbeidde ein del freelance for Ságat, med kjende titlar som "Blomsterprakt i Lakselv sentrum", "Har åpnet thailandsk kafé i Indre Billefjord" og "Konfirmantene fikk lære om læstadianismen". Ikkje for det, det kan vera farleg nok med slike saker òg. På den siste arbeidsdagen vår på Fosen var vi i Botngård i Bjugn for å snakke med ei jente som selde jordbær fra Linesøya. Diverre hadde ho selt all bæra og fare heim att innan vi kom. Idet vi skulle svinge ut att på vegen, kvelte vi motoren i samband med ein liten bakkestart, og vart så forfjamsa at vi gløymde å sjå oss til venstre då vi omsider rota oss inn på vegen. Derifrå kom ein bil, som no måtte bråbremse. Han tuta sjølvsagt kraftig, medan vi i skam og otte køyrde attende mot Brekstad. Vel attende hadde vi motteke ei Facebook-melding frå Odd Inge Hovd, ein Fosen-kjendis som vi tilfeldigvis kjenner frå før, gjennom bridgen, og som vi òg har portrettert i den faste spalta "Dagens fosning": "Var du i Botngård nå nettopp?" spurde han, noko vi berre måtte vedgå. Jau då, det var han og ingen andre som måtte vike for oss på vegen, og vi var sjølvsagt ikkje vanskelege å kjenne att der vi køyrde i ein bil med "Fosna-Folket" trykt i diger, raud skrift over heile karosseriet.

Nei, det er bra at vi snart skal gå attende til noko vi kan mindre dårleg, nemleg å ta bussen til Melhus. Men fyrst vil vi få takke Fosen, og Fovsen, for gjestefridommen i denne omgangen. Det har vore ei oppleving. Vi vil avslutte med å peike dykk vidare til ei av dei sakene vi skreiv som ikkje hamna attom ein såkalla betalingsmur, nemleg saka om den voksne mannen som dytta ein 13-åring. Slik kan de vonarleg få eit innblikk i den harde røynda på Fosen.

Vi blir eldre

"Jeg blir eldre, mitt liv / begynner å ligne veggene i fraflyttede / rom der bildene er blitt fjernet, ett / for ett". Slik byrjar eit dikt av Stein Mehren, gjeve ut i 1990, som vi har tenkt på no og då oppgjennom åra, og kom i hug att no i kveld. For det gjeld jo oss òg. Ikkje minst blir det tydeleg når ungdomsheltane våre byrjar døy, som nettopp Mehren har gjort no, så seint som i går. Han vart 82 år gamal. "Tiden," skriv han i eit anna dikt, "dens dragsug igjennom oss / av glemsel, glemsel".

Stein Mehren. Eit andlet ein ikkje gløymer så fort. 

Vi kunne sagt mangt og mykje om denne forfattaren. Då vi i tenåra verkeleg byrja interessere oss for lyrikk, var han ein av dei vi fyrste vi oppdaga. I ettertid har vi vel innsett at ikkje alt han skreiv er like spennande, at han kanskje brukte vel mange ord til tider, og ikkje hadde tronge å publisere absolutt alle dei ufatteleg mange dikta han publiserte. Men vi kastar jo stein i glashus når vi seier dette, vi som sit og skriv og skriv på denne tåpelege bloggen. At Mehren var eit lyrisk talent av dei sjeldne er det iallfall ingen tvil om, og han har skrive mange dikt som vi veit at vi aldri vil gløyme. Målar var han òg, men der kjem kompetansen vår til kort, vi nøyer oss med å lesa og resitere. Vi går attende til 1963, då Mehren var like gamal som vi er no, og forfatta fylgjande:

Jeg brøt egentlig aldri opp fra din død
men gav den til vinden. Og nu er det vind
Hva tenker de fjerne fjell når det mørkner
og kvelder som alltid bekymrer hvert tre
Er det min uro som dirrer i gressets hjerte
– min skygge som dypner i stienes vener 

Det blåser i natt som det blåste den natten
Det er sterk vind. Det er som jeg prøver
å rive meg løs i natt; det er som du prøver
å rive meg til deg. Hvem er det som nøler
av oss. Hvem er det som ikke vil gå av oss
Din død er som levende hender omkring meg 

Bordet er grønare om sumaren

Noko av det hyggelegaste med sumaren er som kjent sumarbridgen. Denne er som anna bridge, berre sumarlegare, lausare i snippen, med den store fordelen at ein spelar med mange forskjellige makkerar i staden for berre éin makker. Det finst jo knapt ein einskilt makker som ein ikkje ganske fort blir møkklei av, så mange feil som vedkomande nærast uavlateleg gjer.

I ungdommen vår var det sumarbridge i Huset i Brattørveita fire kveldar i veka, to av dei med røyking, og vi tok bussen innover frå Melhus så ofte som vi berre greidde, mange gonger utan å ha nokon makkeravtale. Det førde oss opp i nokre av dei skjønnaste eventyra vi har opplevd, makkerskap med den eine merkelege tullingen merkelegare enn den andre. Trond Olsen, Jon Eirik Brennvall, Øyvind Sletvold, Annfrid Hansen, you name it. Stundom drog vi òg i den andre retninga, til Kvål eller Soknedal, og det var saktens forunderlege makkerar å oppdrive der òg: Til dømes var det fleire som vi hugsar klårt og tydeleg at vi vann sumarbridgar med allereie tidleg i tenåra, men som no for lengst har lide trumfedauden, så som Jan Meland, Kåre Kvam, Leiv Øyås, Jan Skorstad, fred vera med det heilagre minnet deira.

I seinare tid har det vorte mindre sumarbridge med oss. I Lakselv var vi for så vidt trufaste på Porsanger vertshus éin gong i veka også om sumaren, men vi veit ikkje om eitt og eitt kvarts bords singeltevling utan svans eigentleg tel: Det vart iallfall aldri noko samanlagt resultatliste av det, og for det meste sat vi på plattinga utom lokalet og passivrøyka ceruttane og cigarilloane til islendingen Konráðsson, og granska trafikken langsmed E6-en. Men hyggeleg var det det òg, Gud hjelpe oss.

Denne sumaren har vi derimot snudd litt på kjerringa, og delteke på fire seriøse sumarbridgar i Huset i Trondheim att. Makkerskapa våre har vore nøyaktig like vilkårlege, uforståelege og bisarre som tidlegare; sjå den illustrative fotomontasjen under for ei folkeleg og lettfatteleg framstilling av tematikken.

Illustrativ og ikkje minst instruktiv kollasj vi berre brukte sju timar på å setja saman, gjennom det hyperteknologiske digitale hjelpemidlet "Paint", som vi no har fått installert på EDB-maskinen. Kollasjen er basert på bilete frå våre eigne arkiv: Frå venstre Aksel Hornslien, John Våge, Åsmund Forfot og Hilde Aas Nøst.

På sumarbridgen er det altså slik at ein må spela fire kveldar med fire forskjellige makkerar for å bli ein signifikant del av samanlagtlista, noko vi no då har gjort. Kort om desse makkerane: Aksel Hornslien, hjernekrympar og travekspert. Ein bamseperson, kjent for sin subtile humor og sine mange snedige triks. Samstundes ein feinschmeckar, nøye med at konjakken må drikkast før han slår seg. John Våge, jarnbanepukkarbeidar. Den einaste i kvartetten som har vunne eit JM, internasjonal jarnbanemeisterskap, i bridge. I og for seg sympatisk, men ramma av tvangstankar og ein hang til overanalyse av obskure, diffuse, i verste fall totalt uvesentlege episodar og situasjonar. Åsmund Forfot, hjernekrympar og godseigar. Ein typisk rosa gris, veldig jovial og lett å omgåast, men frynsete i stilen, tilbøyeleg til skøyrlevnad. Planlegg no å trekkje seg attende til heimbygda Rissa for å nyte sitt opium. Hilde Aas Nøst, doktorgradsstipendiat innan geologiteknologiingeniørfaget og tobarnsmor. Den mest kultiverte i kvartetten, kan både måle og snakke fransk, men er ramma av ein påfallande mangel på maniar og andre psykiske sjukdommar, med ei for ueksentrisk framferd som resultat.

Så gjeld det sjølvsagt å få så høge scorar som mogleg, og det vil glede dykk å høyre at alle dei fire scorane våre har vore over 60 prosent. Diverre har fleire verkeleg store scorar vorte pulveriserte av tull og vas, og samanlagtscoren vi no har, 249,70, er så visst ikkje noko å vinne på. Men for augneblinken trur vi at leier, marginalt framfor den livsfarlege og ikkje minst flamboyante Kjell Helmersen på 249,10. Dette kan bli ein thriller! Fylg med vidare! Men vi reknar med at vi blir nummer fire til slutt, så ikkje kast bort heiaropa dykkar på oss.

En silvergrå missil

I førre innlegg påstod vi at det berre vart ein einaste ferietur i år. Det er ikkje heilt sant. Vi var på ein liten tur til denne veka, men eit prosaisk ærend låg attom han: Vi skulle kjøpe bil. Den førre bilen vår gjekk nemleg nedanom og heim i mars, og forresten var han uansett ein tosetar. No treng vi ei kjerre som kan romme tri; dottera vår i førarsetet og mora hennar jamsides, vi i baksætet med ein bayer, på biltur til Nervei og Gulgofjorden. Så vi fann ei høveleg stasjonsvogn på internett; einaste problemet var at ho stod i Ålesund. Men merkeleg nok kjenner vi nokre tullingar som bur der i kverven, den nyleg nemnde Erlend Gaustad og sambuaren hans, Line Vatnegårdødemork. Så då Gaustad skulle køyre heim til Vatne på Sunnmøre no på tysdag, sat vi like godt på med han. Vilde var òg med. Han køyrde oss gjennom fjordane heilt til Spjelkavik, eller kva det no heitte, der bilen stod og venta, nokså ny og flunkande til å vera brukt.

Etterpå kolonnekøyrde vi med Gaustad til Vatne. Vi miste han berre éin gong. Det var stort å få oppleva denne vesle staden som den gamle studievenninna vår, Line Vatnemorkødegård, er svært stolt av å koma frå. Ho har altså fått med seg barndomsvenen vår Gaustad hit, mot alle odds. Førebels bur dei i ei sokkelleilegheit, men snart blir det barn og hus og heile suppedasen. Gratulerer. Line serverte ein utsøkt moussaka, og vi som ikkje er drektige kunne drikke øl og vin. Vi gjennomførde to rundar av den festlege tankesporten gruble, og diskuterte elles laust og fast. Dagen etterpå fekk vi sjå tomta der familien Vatneødemorkgård Gaustads hus skal stå. Dei får eit vakkert utsyn over vatnet med det festlege namnet, Vatnevatnet. Vi gler oss til å koma attende.

Line Vatnegårdmorkøde framfor tomta der hennar og Erlend Gaustads hus skal stå.

Men klokka går, så vi måtte seia farvel og byrja på heimreisa mot Trondheim. Denne gongen gjekk vi for innlandsvegen, for å få ein slags runde. Fleire påstod at det ikkje er noko å sjå langs denne vegen, men der er vi svært usamde: Romsdalen med Trollveggen og alskens andre fagre fjell, er jo eigentleg eit syn for auga. Vi skrudde på cruisekontrollen, lente oss attende og lydde til Nick Caves Murder Ballads.

Alt gjekk som smurd heilt til vi nådde Risvollan. Der skulle vi inn i den tronge og mørke parkeringskjellaren, og parkering er ikkje akkurat den sterke sida vår som sjåførar. Så vi greidde å svinge inn i murveggen, så høgre bildør fekk ei skramme. Ikkje ei stor ei, men likevel: Ein flott start! Sant å seia tok vi det med knusande ro, for vi har alltid meint at det er det indre som tel, og kosmetiske manglar bryr vi oss lite om. Men så fekk den eldre bror vår, som er svært motorinteressert, nyss om saka. Han meinte det var farleg å la skaden bli verande som han er, at han burde fiksast for å unngå rust, og at dette ville koste oss minst 10.000. "Ti tusen!" skreik vi, og hoppa frå verandaen. Då vedgjekk han at det fanst ei anna løysing, nemleg ein boks rustbeskyttelsesprimer til 79 kroner på Biltema. "Men det blir ikkje veldig estetisk," sa han. Uansett: No er vi verna mot rust att, og på litt fråstand kan ein slett ikkje skimte den vesle skramma. Bilen har i det minste litt personleg preg, han kjennest meir som vår eigen. Nemnde vi forresten kva merke det er? Nei, men no har vi gløymt det. Det som er sikkert er at han er grå, ein bil. Så det er jo flott.

Den store reisa

Ein slags lærar som vi er, gjekk vi fredag ut i ferie. Særleg mykje ferie blir det riktig nok ikkje, men meir om dette seinare. I helga tok vi i alle høve ein ferietur, den einaste i år. Målet var eksotisk, for å seia det mildt: Titran på Frøya. Vi har berre vore der tri gonger før, men på det fjerde skal det skje.

Det var John Gunnar Kristiansen som hadde planlagt denne storstilte seansen, fordi mor hans skulle vera borte frå Titran akkurat denne helga, noko som elles ikkje skjer meir enn éin gong i tiåret. Dimed ville han få litt spelerom der ute. Barndomsheimen attmed kapellet på Titran ville kunne hyse elegante kalas. Han skulle ta med masse folk, og alt skulle bli svært grandiost. Så det var no vi og han som køyrde vestover fredag ettermiddag. Lykelen til huset til mora fann han ikkje før sundag formiddag, liggjande under matta, så vi måtte nøye oss med å sjå på huset frå utsida.

Heldigvis kom ein annan gjest frå ein annan kant, og det er vel ikkje naudsynt å nemne at dette var den før omtalte Erlend Gaustad. For han er farens heimstad Titran så stort eit eldorado, at han nyttar kvar ledige time han har til å køyre dei fem, seks timane frå Vatne på Sunnmøre og nordover til Sør-Frøyas kystparadis.

Dette vart verkeleg ein fredagskveld å minnast. Fyrst sat vi ved Geir Gaustads kjøkenbord. Så gjekk vi ein tur ut for å sjå kva som føregjekk i dette fråflyttingstruga fiskeværet denne regntunge aftanen. Vi banka på hjå John Arnfinn: Ingen heime. Vi nærma oss huset til Jan Otto "Totto" "Lotto-Otto" Flåhammer: Han vræla i god tid: "Neeeeei!" Vi heldt fram til Sverre Georgs sokkelleilegheit: Eureka! Hunden hans, han Romeo, opna døra og sleppte oss inn. Vi sat der nokre timar. Sverre Georg brydde seg ikkje med å slå på lyset for gjestane, men generelt var han mindre lynsk enn vanleg. Etterpå gjekk vi attende til Geir Gaustads kjøkenbord, og sat der nokre timar. Så gjekk vi og la oss.

Sidan det var ferien vår, lét far og son Gaustad oss liggje attpå morgonen etter. Vi vart ikkje forsøkt vekte før klokka sju, og fekk slumre heilt til åtte. Så var det å rekkje floa. Skulle det bli middag, måtte vi ha fisk. Så vi la ut i den vakre, velhaldne trebåten "Njord". Han var av tre, såpass forstod vi, men elles kan vi lite om dette med båtar, og vi insisterte på å få ha på redningsvest, for vi kan ikkje eingong å symje. Folk sjikanerer oss for dette (eller "nedsjakanerer", som ein medelev av oss ein gong sa), men kva kan vi for at vi kjem frå Melhus? Kva finst det å symje i der? Mose? Ein einerkvast? Den grunne, steinete, loddbeint stupande Loddbekken? Vi berre spør. Men Geir Gaustad er ein durkdriven sjømann, så vi skjøna at vi var i dei tryggaste hender. Ved å multiplisere Tustnas posisjon med Sulas, og dividere solas høgd med tidevatnet, visste denne veritable Wolf Larsen nøyaktig kvar vi skulle leggje vegen, ut forbi Stabbflua, Korsholmræva og Daudmannstarran i retning Øyabakken, den beste grunnen.

Sonen hans Geir, med røynsle frå resepsjonen på Hurtigruta, hevdar òg å vera sjømann. Men ute på fiske gjorde han absolutt alt gale: Batt det doble halvstikket som eit trippelt bakstikk, velta fribordet over i merlespikaren, snubla og snåva så vi nesten kantra. Det var ikkje til å undrast på at Geir hånflira og lét falle einskilde bannord og skjellsord, der han sjølv sat og trekte opp den eine feite storseien etter den andre. Til slutt kom jamvel ein diger torsk, sju, åtte kilo tung. Då kunne vi med godt samvit sikte oss inn att mot Titran, grundig solbrende og med havsalt i håret. Men fyrst fekk vi ein tur innom det mektige fyret Sletringen, som er Noregs høgste. Då vi stod der og speida utover det vide havet, skjenkte vi ein tanke til dei drygt 140 fiskarane som vart tekne av det store uvêret i 1899, i det vi kjenner som Titran-ulykka. Det fyrste Sletringen fyr stod flunkande nytt akkurat det året, men etter katastrofen vart det krav om ytterlegare utbygging. Fyret som det står der i dag vart ferdigstilt i 1923, og skal vi tru John Gunnar og Erlend, tok dei båe aktivt del i bygginga.

Den vederheftige sjømann Geir Gaustad, med Sletringen fyr i bakgrunnen.

Erlend Gaustad greidde å få eit tau gjennom ei lykkje, det skal han ha, og det fekk han også durabeleg skryt for, då vi gjekk inn til naustet hans Roy Olsen, grannen til Geir. Der sat vi ei stund i solveggen. Men etterpå, då vi skulle preparere middagen, vart det same surret og vaset endå ein gong: Erlend miste eit egg i golvet, skrudde av lyset når han skulle skru av vifta, gløymde lever mellom fiskekjøtet, og så bortetter. Geir passa på å at sonen rakk å setja seg ned att i nøyaktig éin sekund mellom kvar einskilde kommando han ropte ut. Men ferskfisk, lever, potet, gulrot og eggsmør vart det då, og det smakte fortreffeleg.

Etterpå gjekk vi ein tur på den lokale kafeen for å ta ein dessert, men der vart vi uglesette. Så vi gjekk attende til kjøkenbordet, og sat no der ei stund. Så kom ho May, dotter av grannen Roy og syskenbarnet hans John Gunnar, og det vart litt betre stemning. Ho kunne informere oss om at det skulle vera bålbrenning nedpå kaia. Det ville vi aldri funne ut utan henne, så takk skal ho ha. På vegen nedover møtte vi Sverre Georg, som var ute med han Romeo, og desse to slo òg fylgje med oss.

Sitjande i stussleg firsemd under folkefesten. Frå venstre John Gunnar Kristiansen, Erlend Gaustad, Sverre Georg Nordskag, han Romeo og May Olsen. 

Under samankomsten, full av hytteeigarar og feriegjestar, vart vi òg uglesette. Men det var ikkje anna å forvente. Vi sat der ei god stund og naut sjøutsynet og fjellsola, men så måtte vi nesten ta ein tur attende til kjøkenbordet hans Geir, som hadde stått tomt litt for lenge. Der dukka det òg opp nokre tyske fisketuristar, som grannen Johan Eldar hadde funne i fjæresteinane. Det gav oss ein sjanse til å praktisere tysken vår, som synte seg å vera elendig. Sverre Georg var mykje flinkare, så han vart utnemnt til tolken hans Geir. Han sensurerte heldigvis ein smule, då Geir gjekk til åtak på gjestane for dette med krigen: Ikkje hadde dei rydda opp etter seg på Titran, og ikkje i Ruhrdalen, meinte han. Kvifor? Kvifor?

På sundagen vart det ein køyretur uti Kjerrvågsundet, der vi spaserte ikring i vakker natur. Deretter var det seikaker til middag, av resten av fangsten frå gårdagen. Erlend heldt på øydeleggje absolutt alt igjen, då han hadde for mykje eddik i laka som råkosten skulle liggje i. Men heldigvis slapp vi med skrekken: Han Geir laga ei ny ei lake. Så var ferieturen 2017 omsider slutt, og vi køyrde attende til Trondheim.

Dyret

Som nokre kanskje veit, er vi eigentleg ein pinseven. Det var iallfall det vi vart oppseda til å bli. Dei fyrste orda vi sa, i ein alder av eitt, var det arameiske formularet: "Marana ta!" – "Herren kjem!". Med åra har vi mist litt av barnetrua, men av den dyrebare arven er det særleg éin eigenskap vi har teke med oss: Vi avskyr katolikkar. For ein god pinseven er pavemakta den store skjøkja, dyret, sjølve Antikrist. Helgenar og munkar, avlatspengar og sølibat – piss oss i øyra! Og den norske statskyrkja som driv og smiskar for desse skinnheilage flottenfeirane er ikkje særleg betre. Broder Aage Samuelsen, der har du ein skikkeleg kristen: Drikkfeldig, trekkspelande, amorøs og humoristisk – ein mann av folket! 

Framleis haglar kritikken mot dei kristne i Noreg, for måten dei tedde seg på då dei dreiv og kristna landet. Men vi vil presisere at desse såkalla kristne ikkje var pinsevener, men snarare nettopp katolikkar. Vi vil faktisk gå så langt som til å seia, at ein god pinseven føretrekkjer ein real heidning framfor ein katolikk! For heidningen veit ikkje betre. Katolikken har sett lyset, men vel å misbruke det. 

Alt dette tenkte vi grundig på i Korsvika no på laurdagen, då vi og sambuaren vår bivåna det årvisse Korsvika-spelet. Vi må innrømme at når det gjeld spel, så har vi framleis til gode å sjå noko betre enn Linn Skåbers pinlege komiserie Hjerte til hjerte – Spelet. Mange av desse spela er så svulstige og sjølvhøgtidelege, kort sagt så katolske i stilen, at vi trur vi spyr. Men Korsvika-spelet var eit friskt pust. Det var lettliva og morosamt som eit vekkjelsesmøte i pinserørsla. Det tok ikkje parti for den brekkekle katolikken Olav Tryggvason, men snarare for den gode heidningen Håkon jarl – om no endeliktet hans riktig nok vart litt tragisk.

Scene frå Korsvika-spelet. Håkon jarl i front. 

For ein melhusbygg er soga om jarlen og trælen hans naturlegvis barnelærdom, ei historie som alltid har gjort djupt inntrykk. Vi meiner faktisk å hugse at vi i vår tid, medan vi enno hadde tiltaksevne, skreiv dei fyrste engelske Wikipedia-artiklane om både Rimol, Tormod Kark og Jarlshola. Men éin liten twist ved det heile tok det lang tid før vi byrja tenkje på. Høyr berre her: Vi heiter jo Erlend, ikkje sant. Kven var det som kalla oss det? Far vår, naturlegvis, som òg var frå Melhus. Det var jo eigentleg rart at han, ein manisk pinseven, skulle gje oss eit norrønt namn. Men så går vi nærare inn i materien, til Soga om kong Olav Tryggvason, og les der fylgjande om det krigsaktige oppgjeret mellom katolikken Olav og Håkon jarls son Erlend: "Ólafr sá hvar lagðist maðr fríðr forkunnliga. Ólafr greip hjálmunvölinn ok kastar at þeim manni, ok kom höggit í höfuð Erlendi, syni jarls, svá at haussinn brotnaði til heila." Utlagt, sånn cirka: "Olav såg at det låg ein fager mann og symde, og tok styrvolen og kasta etter han, og hogget kom i hovudet på Erlend, son til jarlen, så hausen brotna radt til heilen, og der miste Erlend livet sitt."

Treng vi seia meir? Det er openbert at avskya for katolisismen er ein lodd i livet vårt. Difor vart vi veldig glade då den katolske kyrkja i Noreg kom under etterforsking for grov økonomisk kriminalitet, og vi vonar dei blir dømde til å smake sin eigen medisin, nemleg bålet. Vi tilrår òg den amerikanske "true crime"-serien The Keepers, sanninga om katolske prestar i såkalla sølibat, og sjølvsagt Johannes' openberrings glitrande skildingar av Antikrist.